ΔΥΣΛΕΞΙΑ : Η... παρεξηγημένη εξυπνάδα

ΔΥΣΛΕΞΙΑ : Η... παρεξηγημένη εξυπνάδα

Η δυσλεξία δεν είναι ασθένεια. Αν όμως δεν αντιμετωπιστεί σωστά και έγκαιρα, έχει σοβαρές επιπτώσεις σε παιδιά και ενηλίκους.

Οι μαθησιακές δυσκολίες, μία μορφή των οποίων είναι και η δυσλεξία, ήταν για πολλά χρόνια παρεξηγημένη έννοια στην Ελλάδα. Όμως αφορά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, και το πιο σημαντικό είναι ότι το πρόβλημα ακολουθεί τα άτομα και στα χρόνια της ενηλικίωσής τους. Έτσι αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά και έγκαιρα, έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στα παιδιά όσο και ενηλίκους.

Ο Γάλλος μυθιστοριογράφος Γκουστάβ Φλομπέρ έγραφε στην ανιψιά του ότι σε μια επίμονη προσπάθεια να καταλάβει τα σύμβολα της αλφαβήτου, το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν το να ξεσπάει σε λυγμούς. Στο ίδιο «κλίμα» μεγάλωσε και ο περίφημος εφευρέτης Τόμας Εντισον, καθότι οι δάσκαλοι του έλεγαν ότι ήταν ηλίθιος, κάτι για το οποίο είχε σχεδόν πειστεί. Αλλά και τον πατέρα του Αλβέρτου Αϊνστάιν οι εκπαιδευτικοί δεν τον έκαναν και τόσο περήφανο, αφού η γνώμη τους για τη διάνοια του 20ού αιώνα ήταν ότι πρόκειται για έναν νοητικά αργόστροφο μαθητή, χαμένο στα ανόητα όνειρα του. Και όλα αυτά γιατί τα συγκεκριμένα υπέρλαμπρα μυαλά εμφάνιζαν δυσλεξία. Μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται π.χ. από αντιστροφές στον γραπτό λόγο (στη θέση λ.χ. του «ε» το «3» κ.λπ.) και, αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα, έχει σοβαρές επιπτώσεις.  

Όπως εξηγεί η κα. Κασσιανή Μαδεμλή, ψυχολόγος -ψυχοθεραπεύτρια, η επιστημονική κοινότητα δεν γνωρίζει σε βάθος τι πραγματικά είναι η δυσλεξία ή τι την προκαλεί. Εμφανίζεται ως μια μαθησιακή δυσκολία που εκδηλώνεται με προβλήματα στη γραπτή ή προφορική γλώσσα. Το δυσλεκτικό παιδί, ωστόσο, είναι πανέξυπνο, συχνά υπερπαραγωγικό, και για το μόνο που μπορεί να «κατηγορηθεί» είναι ότι το μυαλό του μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο. Άλλωστε η Παγκόσμια Ομοσπονδία Νευρολογίας και η Διεθνής Ένωση για τη Δυσλεξία (International Association of Dyslexia) αναφέρουν πως η δυσλεξία δεν είναι ασθένεια, οπότε δεν χρήζει καμιάς απολύτως θεραπείας. 

Χαρακτηριστικά δυσλεξίας ή μαθησιακών δυσκολιών των παιδιών

• Μήπως έχει το παιδί σας πρόβλημα στην ανάγνωση;

- Κομπιάζει; - Πηδά λέξεις; - Μαντεύει τις λέξεις; - Διαβάζει αργά; - Δεν κατανοεί τι διαβάζει;

• Μήπως έχει πρόβλημα στη γραφή;

- Έχει αργό γράψιμο; - Γράφει γράμματα ή αριθμούς ανάποδα; - Γράφει ανορθόγραφα; -Δυσκολεύεται να κρατήσει σημειώσεις ή να αντιγράψει κείμενο;

• Μήπως έχει προβλήματα στα μαθηματικά;

- Δεν καταλαβαίνει απλές μαθηματικές έννοιες; - Δεν μπορεί να μάθει προπαίδεια;

• Μήπως έχει πρόβλημα στη συγκέντρωση;

- Κουνά συνέχεια κάτι, ενώ διαβάζει; - Ονειροπολεί συνέχεια; - Αργεί να διεκπεραιώσει οποιαδήποτε εργασία; - Δεν προσηλώνεται για πολύ στο μάθημα;

Έχετε σκεφτεί άραγε ότι το παιδί σας μπορεί να έχει μαθησιακές δυσκολίες ή δυσλεξία;

Η έγκαιρη πρόβλεψη των μαθησιακών δυσκολιών έχει αποδειχτεί ότι είναι σωτήρια για το άτομο που αντιμετωπίζει πρόβλημα. Όμως στη χώρα μας δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη μηχανισμοί εκπαίδευσης των γονέων αλλά και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, ώστε να γίνεται εύκολα διακριτή η διαφορετικότητα αυτών των ατόμων και να μην εξάγονται συμπεράσματα του τύπου «είναι τεμπέλης ή κακός μαθητής». Γι’ αυτό και πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς προσπαθούν να ενεργοποιήσουν την κοινωνία. Η κοινωνία μας θα πρέπει να αντιληφθεί τη διαφορετικότητα αυτών των ατόμων. Έχουν βέβαια γίνει κάποια βήματα από την πολιτεία, αλλά το πιο σημαντικό για όλους μας είναι οι εκπαιδευτικοί να επιμορφωθούν σε πολλαπλές μεθόδους διδασκαλίας, οι οποίες είναι σωτήριες για τα παιδιά μας.

Η πρόβλεψη και η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι αναγκαίο να γίνεται σε μικρή ηλικία, καθώς μεγαλώνοντας το άτομο «κουβαλά» μαζί του και τις δυσκολίες, οι οποίες εξελίσσονται πλέον σε κοινωνικές. Έτσι δημιουργούνται προβλήματα στις σχέσεις των ανθρώπων. Για παράδειγμα ποτέ δεν θυμούνται τις επετείους γάμων ή τις ημερομηνίες γενεθλίων. Επιπλέον αρκετά από αυτά τα άτομα λόγω της χαμηλής αυτοεκτίμησης μπορεί να αναπτύξουν παραβατική συμπεριφορά. Δυστυχώς στα δικαστήρια οι ιδιαιτερότητες αυτών των ατόμων δεν λαμβάνονται υπόψη.

Θα πρέπει πάντως να επισημάνουμε ότι τις περισσότερες φορές πριν από τη διάγνωση οι περισσότεροι μαθητές θεωρούν πως φταίνε οι ίδιοι για τις δυσκολίες τους, που τις αποδιδαν σε έλλειψη μελέτης ή σε απροσεξία, ενώ οι γονείς πιστεύουν πως οι δυσκολίες τους οφείλονται σε αδυναμία του παιδιού τους, όπως ελλειμματική προσοχή, αδιαφορία, τεμπελιά ή χαμηλές ικανότητες. Η διάγνωση όμως βοηθά τους μαθητές να αντιληφθούν τη φύση του προβλήματός τους κάτι που λειτουργεί ως κίνητρο για περισσότερη προσπάθεια και μελέτη. Οι γονείς πάλι από την πλευρά τους αισθάνονται ανακούφιση, καθώς αντιλαμβάνονται ότι η χαμηλή επίδοση των παιδιών τους οφείλεται σε μαθησιακές δυσκολίες, αν και κάποιοι φοβούνταν την καχυποψία του κοινωνικού περίγυρου ως προς την απαλλαγή τους από τις γραπτές εξετάσεις.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως, μεγαλώνοντας, τα δυσλεκτικά παιδιά ανακαλύπτουν και προσδιορίζουν το πρόβλημα σε σχέση με το περιβάλλον τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι μπορούν να διακρίνουν το αριστερό από το δεξί, σε σχέση με ποιο είναι το χέρι όπου φοράνε κάποιο βραχιολάκι ή ρολόι. Επιπλέον, τα διάφορα στάδια της προσαρμοσμένης στην «ιδιαιτερότητα» του εγκεφάλου τους μάθησης αλλά και η καλύτερη δυνατή υποστήριξη από την οικογένεια θα τους προσφέρουν μια ισορροπημένη σχέση με τον εαυτό τους και τις δυνατότητες τους - ακόμα και αν δεν γίνουν διασημότητες.

Για το καλό του παιδιού σας

•          Μην εμπιστεύεστε τα κέντρα που υπόσχονται θεραπεία της δυσλεξίας. Κάτι τέτοιο δεν υφίσταται, γιατί απλούστατα δεν συνιστά ασθένεια (θα είναι σαν να επιδιώκετε να αλλάξει κάποιος τη δομή και τη λειτουργία ενός διαφορετικού εγκεφάλου). 

•          Επιδιώξτε τη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν στο παιδί ειδικοί που διαθέτουν, εκτός από γνώση, και υπομονή.

•          Ποτέ μη συγκρίνετε το δυσλεκτικό παιδί με τα υπόλοιπα, επειδή έχει περισσότερη ανάγκη βοήθειας στα μαθήματα. Θα το πληγώσετε ανεπανόρθωτα και κυρίως άδικα.

•          Αφήστε το παιδί να σας πει αν -και κατά πόσο- έχει κατανοήσει τους κανόνες της τάξης και μέχρι ποιο σημείο μπορεί να τους ακολουθήσει.

•          Η επανάληψη βοηθά πολύ, οπότε σε αρκετές περιπτώσεις θα πρέπει να επανέρχεστε, να τσεκάρετε και να υπενθυμίζετε -γνώσεις που υποτίθεται ότι κατέχει.

•          Όταν μελετά ή γράφει, δώστε του να κρατά στο ελεύθερο χέρι μια μικρή μπάλα - βοηθά στη συγκέντρωση και ταυτόχρονα στο να είναι ήρεμο.

•          Δείτε σφαιρικά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, θέστε από κοινού στόχους και με υπομονή προσπαθήστε να τους κατακτήσετε.

Ελπίζουμε αυτές οι λίγες πληροφορίες που σας δώσαμε να σας βοηθήσουν έστω και στο ελάχιστο στο θέμα της αντιμετώπισης της δυσλεξίας. 

Οι παραπάνω πληροφορίες μας είναι από δύο σχετικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και στο Περιοδικό «Κ» της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ