ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΡΑΙΒΟΙ

ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΡΑΙΒΟΙ

 

Οι Περραιβοί ήταν αρχαίο ελληνικό πελασγικό φύλο που διέμενε στην αρχαία Θεσσαλία, πριν την κάθοδο άλλων φυλών που κατίσχυσαν αυτούς υπό το όνομα Λάπιθες (αιολικό φύλο), και στη συνέχεια από τους εκ Μακεδονίας Δωριείς, και ζούσαν στη λεγόμενη Περραιβία. Πήραν μέρος στον πόλεμο της Τροίας και στην Μάχη των Θερμοπυλών. Πρωτεύουσά τους ήταν η Φάλαννα, και η πιο σημαντική πόλη ήταν η Ελασσόνα. Οι Περραιβοί, αν και ζούσαν υπό την εξουσία των Θεσσαλών, συμμετείχαν στο Αμφικτυονικό Συνέδριο με δύο ψήφους. Ο Φίλιππος πήρε από τους Περραιβούς την εξουσία της Θεσσαλίας και έθεσε το βασίλειό τους υπό τον έλεγχο των Μακεδόνων, όπου παρέμεινε ως την κατάκτηση από τους Ρωμαίους το 196.

 

Ο Ηρόδοτος τους μνημονεύει ως μέρος του στρατού του Ξέρξη.

 

Οι Περραιβοί είχαν κόψει νόμισμα, και μερικά αρχαία κέρματα έχουν διασωθεί.

 

Η αργυρή Αιγινίτηκη δραχμή της Φάλαννας του 4ου αι. π.Χ. απεικονίζει το δεξί προφίλ της προτομής ενός εφήβου χωρίς γένια και με κοντά μαλλιά. Η πίσω όψη φέρει την επιγραφή ΦΑΛΑ ΝΝ ΑΙΩΝ γύρω από την εικόνα ενός αλόγου που βηματίζει φορώντας χαλινάρι. Στο έδαφος φυτρώνει βελανιδιά. Φέρει επίσης τον αριθμό 72. Το κέρμα έχει διάμετρο 20 χιλ. και ζυγίζει 5,09 γραμ.

 

Άλλα νομίσματά τους απεικόνιζαν στην μπροστινή όψη έναν έφηβο που δαμάζει έναν ταύρο, και στην πίσω όψη ένα άλογο.

 

https://el.wikipedia.org/wiki/Περραιβοί

ΟΙ ΠΕΡΡΑΙΒΟΙ

 

Γράφει ο B. Lenk

 

Το όνομα Περραιβοί (σε παλαιότερα νομίσματα Περαιβοί, σε νεότερα Περραιβοί) σημαίνει, προφανώς, το «πέρας», αυτοί οι οποίοι κατοικούν πέρα από τον Πηνειό.

 

Οι Περραιβοί ήταν ένα αχαϊκό φύλο της Θεσσαλίας, το οποίο ανήκε στο αρχαιότερο οικιστικό τμήμα, ύστερα από την είσοδο των βορειοδυτικών Θεσσαλών, των οποίων ήταν περίοικοι. Ο Σκύλακας τους ονομάζει εμφαντικά Έλληνες. O ομηρικός κατάλογος των πλοίων τούς γνωρίζει στους ιστορικούς οικισμούς τους στον Τιταρήσιο. Ο ποιητής τους αναφέρει μαζί με τους Αινιάνες. Υπολαμβάνει, πάντως, πως και τα δύο φύλα (ή μόνο οι Αινιάνες;) κατοικούσαν στη Δωδώνη.

 

Αρχικώς κατοικούσαν σε ολόκληρη την Εστιαιώτιδα και πρέπει να είχαν επεκταθεί μέχρι την Εύβοια. Μετά από σκληρούς αγώνες με τους Θεσσαλούς, οι Περραιβοί περιορίσθηκαν στην παραποτάμια περιοχή του Τιταρησίου και του Ευρώπου, απωθήθηκαν μέχρι τα βόρεια περιμετρικά βουνά της Θεσσαλίας και περιέπεσαν σε υποταγή. 

 

Ένα μέρος των Περραιβών, αυτοί που κατοικούσαν στα απρόσιτα ορεινά μέρη, φαίνεται πως παρέμειναν ελεύθεροι. Ο Στράβωνας αναφέρει πως οι περισσότεροι Περραιβοί, για να αποφύγουν την υποδούλωση, έφυγαν μέσω της Πίνδου προς τα δυτικά κι εκεί συνέχισαν να ζουν ως μετανάστες. Φαίνεται, όμως, πως στην εποχή του δεν υπήρχε κανένα ίχνος από αυτούς.

 

Στη θέση των νικητών Θεσσαλών εμφανίζονται στον μύθο οι Λαπίθες. Στους ικετεύοντες για προστασία στον Αισχύλο (256), στους Περραιβούς κυριαρχεί ακόμα ο βασιλιάς «Πελασγός». Κατά τον Αθήναιο (ΙΑ, 476ε) ο Αισχύλος είχε γράψει ένα δράμα με το όνομα Περραιβίδες. Οι Περραιβοί χρησιμοποιούσαν παλαιά κέρατα για να πίνουν: < Αἰσχύλος δ’ ἐν Περραιβοῖς > τούς Περραιβούς παρίστησιν ἀντί ποτηρίων τοῖς κέρασι χρωμένους διά τούτων: «ἀργυρηλάτοις κέρασι χρυσᾶ στόμια προσβεβλημένοις».

 

Όσοι από τους Περραιβούς ζούσαν στην πεδινή χώρα και στις πόλεις τους, εντός της θεσσαλικής σφαίρας επιρροής, παρέμειναν σε μία χαλαρή φυλετική συμπολιτεία, έκοβαν δικά τους αργυρά νομίσματα (480-400 π. Χ)11 και διατηρούσαν μία έδρα και μία ψήφο στην Πυλαϊκή Αμφικτυονία, στην οποία αυτοί ανήκαν ήδη από την εποχή της ανεξαρτησίας τους. 

 

Ο Kretschmer (στο Gerke-Norden I 152) συμπεραίνει από αυτό ότι στην Ανατολική Θεσσαλία, και ιδιαίτερα στην περραιβική περιοχή, η αχαϊκή διάλεκτος διατηρήθηκε καθαρότερα παρά στη Δυτική. Οι Περραιβοί, χωριστά από τους Θεσσαλούς, πρόσφεραν γη και ύδωρ στον πέρση βασιλιά Ξέρξη.  Φαίνεται πως η κατάστασή τους επιδεινώθηκε κατά τον 5ο αι. π. Χ., περίπου στην εποχή του πελοποννησιακού πολέμου. Την εποχή αυτή, οι ηγέτες της Λάρισας, στα χέρια των οποίων ανήκε μέχρι τότε η εποπτεία πάνω σ’ αυτούς τους βόρειους Περιοίκους, επεδίωκαν τα δικά τους ιδιαίτερα συμφέροντα, σε σχέση με τους Περραιβούς, και τους αντιμετώπιζαν ως υπηκόους της Λάρισας και όχι πλέον ως υπηκόους όλων των Θεσσαλών. Σύμφωνα με την σύντομη αλλά περιεκτική αναφορά του Στράβωνα (Θ, 440), οι Περραιβοί υπόκειντο άμεσα υπό την κυριαρχία της Λάρισας, η οποία αύξαινε τον φόρο υποτέλειάς τους και αυτό διατηρήθηκε σε ισχύ μέχρι την εποχή του Φιλίππου Β΄.14

 

Η κοπή νομισμάτων τώρα των Περραιβών διακόπηκε, τουλάχιστον δεν επιτρεπόταν πλέον στο Κοινό τους, αλλά καθεμιά πόλη συνέχιζε να κόβει νομίσματα. Την έδρα στην Αμφικτυονία την διατήρησαν, αλλά εδώ δεν τολμούσε κανένας να επιτρέψει μία αλλαγή. Παρ’ όλα αυτά, οι Περραιβοί δεν έπαυσαν να επιδιώκουν την αυτονομία τους και κατόρθωσαν, για πολύ καιρό, να ξεφύγουν από τον νέο ταγό της Θεσσαλίας, τον Ιάσονα των Φερών, όταν αυτός επανέκτησε την παλαιά θέση του και επέβαλε την εξουσία του και στη Λάρισα και ήθελε να κερδίσει τους περίοικους λαούς της Θεσσαλίας.

 

 

Ο Ιάσονας μπόρεσε να κατακτήσει την Περραιβία, για πρώτη φορά, μετά την μάχη στα Λεύκτρα, το 371 π., Χ.15 Ήδη, πριν από την εποχή του Ιάσονα, του οποί-ου η διακυβέρνηση δεν υπήρξε μακροχρόνια, oι μακεδόνες βασιλείς, οι οποίοι είχαν επεκτατικές βλέψεις στη Λάρισα, άρχισαν να προχωρούν στην προσάρτηση της χώρας των Περραιβών, για τον λόγο ότι υπήρχαν σ’ αυτήν σημαντικές διαβάσεις οι οποίες οδηγούσαν στη Θεσσαλία (μέσω αυτών των διαβάσεων διήλθε και η στρατιά του Ξέρξη). Οι Περραιβοί, την εποχή του Αρχελάου, ίσως υπήχθησαν προσωρινά υπό την εξουσία του, καθώς επίσης και υπό την εξουσία του Αμύντα, του πατέρα του Φιλίππου Β΄.17 Αυτός κατόρθωσε να αποκτήσει επιρροή τουλάχιστον στη Βόρεια Περραιβία. Μέσω του Φιλίππου Β΄ περιήλθαν υπό την μακεδονική κυριαρχία, για ένα χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από έναν αιώνα. Ο βασιλιάς ανέθεσε, όπως φαίνεται, σε έναν θεσσαλό Πενέστη να ασχοληθεί με την υποταγή τους.18 Κατά την διάρκεια που οι Περραιβοί παρέμειναν φαινομενικά ανεξάρτητοι, οι Μακεδόνες κατέλαβαν τα σημαντικά από στρατιωτική άποψη σημεία της περιοχής τους. Ο Φίλιππος Β΄ μάλιστα τους άφησε να έχουν στην ελληνική ομοσπονδία του 338/337 π.Χ., μαζί με τις άλλες ελληνικές πόλεις, δύο ψήφους, παρέμειναν στην Αμφικτυονία και, εν πάση περιπτώσει, τους επιτρεπόταν να ψηφίζουν μόνο μαζί με τους Δόλοπες. Επίσης, αυτόν τον αιώνα διοικούσαν τον λαό τους.

 

Από τον 3ο αι. π. Χ. προέρχεται ένα έγγραφο με τον τίτλο «νόμος Περραιβών».

 

Mέχρι τον 2o αι. π. Χ. διατήρησαν το ημερολόγιό τους, με εν μέρει τελείως περίεργα ονόματα μηνών. Οι Περραιβοί επιδίωκαν πάντα την αυτονομία τους και μόλις ο Φίλιππος Ε΄ πιέσθηκε από τους Ρωμαίους προσχώρησαν στην Αιτωλική Συμμαχία.

Με αυτό συμφωνεί και ο Πλίνιος. Εμφανίσθηκαν το έτος 196 π. Χ., όταν ο ύπατος Τίτος Κοΐνκτιος Φλαμινίνος τους απέδωσε την «ελευθερία». Αμέσως έκοψαν πάλι νομίσματα, παρουσιάσθηκαν στη Ρώμη εξαιτίας μερικών πόλεων, από τις οποίες ο Φίλιππος Ε΄ δεν είχε αποσύρει τις κατοχικές δυνάμεις. Γύρω στο 178 π. Χ. οι Περραιβοί εμφανίζονται σε μία επιγραφή, πάλι ως Κοινόν, με έναν στρατηγό επικεφαλής και είχαν τις συνοριακές διαφορές τους με τους γείτονές τους Λαρισαίους.

 

Από την στρατηγική του Περσέα προέκυψαν κοινωνικές δυσκολίες γι’ αυτούς, καθώς αυτός προσπαθούσε να κερδίσει από τους καταχρεωμένους φτωχούς. Ακόμα, στην εποχή αυτή συναντούμε ομήρους από την περραιβική Τριπολίτιδα στη Λάρισα, γεγονός το οποίο δείχνει ότι υπήρχε ακόμα η αρχαία αντίθεση. Οι Περραιβοί παραδόθηκαν στον διερχόμενο Περσέα, αλλά σύντομα ξαναβρέθηκαν υπό την ρωμαϊκή κυριαρχία. Υπαγόμενοι στη ρωμαϊκή επαρχία της Αχαΐας συνέχισαν την δική τους πενιχρή ζωή και να υφίστανται βασανισμούς.

 

Οι Περραιβοί εξαφανίσθηκαν εντελώς από την Ιστορία όταν ο Αύγουστος τους αφαίρεσε, οριστικά, την έδρα στην Αμφικτυονία και τους ένωσε με τους Θεσσαλούς. Αυτό συνάγεται από τον κατάλογο των ιερομνημόνων του Παυσανία, στον οποίο δεν εμφανίζονται πλέον οι Περραιβοί, από το γεγονός ότι αφενός μεν οι θεσσαλοί στρατηγοί είναι από τους Γόννους, δηλαδή Περραιβοί, και αφετέρου δε τα περραιβικά έγγραφα χρονολογούνται με αναφορά στους θεσσαλούς στρατηγούς και είναι όλα της εποχής του Αυγούστου (14 π. Χ. - 29 μ. Χ.). Σχετικά με τις πόλεις τους πραγματεύεται ονομαστικά ο Κip. Οι σπουδαιότερες από αυτές ήταν ο Γόννος (Γόννοι), ο Κόνδυλος, η Μάλλοια, η Φάλαννα, η Τριπολίτιδα, η οποία αποτελούνταν από την Άζωρο, την Δολίχη και το Πύθιον. Ο Στέφανος Βυζάντιος γνωρίζει τους Περραιβούς κυρίως ως κατοίκους της πόλης Πέρραιβος, η οποία, φυσικά, είναι ανύπαρκτη.

 

Mετάφραση από τα γερμανικά : ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Θεσσαλικό ημερολόγιο τ.60