Εκεί
που οι ιερείς του Άμμωνα αποκάλεσαν τον Μέγα Αλέξανδρο θεό
H
Σίβα είναι πάντα μια όαση στην έρημο
Του Βασίλη Αγγελικόπουλου
«Η Σίουα δεν έχει όμορφες
γυναίκες, στη Μάρσα Ματρούχ έχει! Αχ η Μάρσα Ματρούχ!». Ο Ομαρ είναι ένας
ψηλόλιγνος 30άρης Σιουανός, που το πρωί εργάζεται σ' ένα γραφείο ασφαλειών, το
απόγευμα κάνει τον προπονητή ποδοσφαίρου και το βράδυ πλήττει. Είναι πάντως από
τους λίγους κατοίκους της όασης της Σίβας, της Σίουα όπως τη λένε οι ίδιοι οι
Αιγύπτιοι, που ανοίγεται εύκολα σ' έναν ξένο - και μπορεί να μιλήσει στ'
αγγλικά μαζί του.
Διαφωνώ και του το λέω: Όσα
κοριτσίστικα πρόσωπα είδαμε στη Σίβα ήταν πανέμορφα. Δεν είδαμε βέβαια πολλά.
Γιατί γυναίκα δεν βλέπεις να κυκλοφορεί στους δρόμους της Σίουας - τις βλέπεις
μόνο καθισμένες ανακούρκουδα επάνω στα τοπικά «ταξί», κάτι μικρά κάρα που τα
σέρνουν γαϊδουράκια και τα οδηγούν 15χρονοι ηνίοχοι. Κι εκεί πάλι
μπουμπουλωμένες κάτω από τις μαύρες μπούργκες τους - μόνο τα ανύπαντρα κορίτσια
επιτρέπεται να δείχνουν το πρόσωπό τους, φορώντας κι αυτές, εννοείται, μαντίλα
σφιχτή στο κεφάλι.
Αποφεύγουν
τα ξένα βλέμματα
Ναι, σ' αυτή την ακόμα
πολύ απομονωμένη νησίδα ζωής καταμεσής στη λιβυκή έρημο, τα ήθη είναι αυστηρά,
πολύ αυστηρότερα απ' ό,τι στην υπόλοιπη Αίγυπτο. Πού, εδώ, τα ζωηρά, εξωστρεφή,
αιτητικά για επικοινωνία βλέμματα που συναντάς σχεδόν παντού στην υπόλοιπη
χώρα. Εδώ ακόμα και οι άντρες αποφεύγουν το βλέμμα του ξένου. Μόνη εξαίρεση
όσοι είναι εξ επαγγέλματος υποχρεωμένοι να έρχονται σε επαφή με τους τουρίστες
- οι λιγοστοί καταστηματάρχες του «κέντρου» δηλαδή, τα νεαρούδια των κάρων-ταξί
και οι οδηγοί των τζιπ που σε πάνε «σαφάρι» στη γύρω έρημο, στα εκπληκτικά
βουνά άμμου, τη μεγαλύτερη συγκέντρωση αμμολόφων στον κόσμο. Γιατί σχεδόν όλοι
οι άλλοι των «τουριστικών επαγγελμάτων», λ.χ. το πάσης φύσεως προσωπικό των
ξενοδοχείων, είναι άνθρωποι από πόλεις και κωμοπόλεις του Δέλτα. Ξενομερίτες
είναι και τα στελέχη των δημόσιων υπηρεσιών, αστυφύλακες, στρατιωτικοί κ.λπ.
Οι Σιουανοί, γεωργοί κατά
το πλείστον, ζουν μ' έναν τρόπο που δεν φαίνεται να αλλάζει γρήγορα. Φορούν
όλοι κελεμπία, μιλούν δική τους διάλεκτο, τη σιούι, και διοικούνται ακόμη από
το συμβούλιο των αρχηγών των εννέα φυλών τους, που όλες προέρχονται από τη βερβέρικη
φυλή Ζανάτα, μεγάλο μέρος της οποίας ζει στη Λιβύη.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής
αργοφτάνει εδώ. Μέχρι πριν από δυο-τρεις δεκαετίες δεν είχαν ηλεκτρικό και
τηλέφωνο. Και η τηλεόραση είναι ακόμα είδος εν μεγάλη ανεπαρκεία, αν κρίνουμε
από τα δεκάδες κεφάλια που στοιχίζονται κάθε βράδυ στους πάγκους του στενού
καφενείου προσηλωμένα στη μικρό κουτί. Κι ακόμα δεν έχουν αξιωθεί αεροδρόμιο,
ούτε καν ένα δρόμο που να συνδέει τον τόπο τους απευθείας με το Κάιρο. Κάπου
500 χιλιόμετρα άμμου χωρίζουν, κατ' ευθείαν γραμμή, την όαση της Σίουα από το
Κάιρο. Αλλά διασχίζεις τουλάχιστον 800 για να πας εκεί. Γι' αυτό το ταξίδι στη
Σίουα γίνεται συνήθως από την Αλεξάνδρεια κι όχι από το Κάιρο.
Μέσα σ' ένα βύθισμα του
εδάφους -18 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας- βρίσκεται η όαση της
Σίουα. Περισσότερες από 300 πηγές νερού γεμίζουν λίμνες και λιμνούλες της
κατάφυτης αυτής περιοχής, με τους αναρίθμητους φοίνικες και τις ελιές, αλλά και
τα καλοποτισμένα χωράφια με πολλά κηπευτικά. Την κατοικούν περίπου 15.000 άνθρωποι
- στο κεντρικό χωριό και τους δυο-τρεις οικισμούς του που είναι διασκορπισμένοι
ολόγυρα, σε μια ακτίνα τριών χιλιομέτρων.
Λάσπη
και φοινικόδεντρα
Ο πηλός της γης τους και
τα φοινικόδεντρα έδιναν πάντα στους Σιουανούς τις πρώτες ύλες για βασικές τους
ανάγκες - από κατασκευή σπιτιών έως καύσιμη ύλη. Σπίτια του πηλού με δοκάρια
από κορμούς φοινίκων είναι ακόμη τα περισσότερα στη Σίουα. Από το φοινικόδεντρο
τίποτα δεν πάει χαμένο: κορμός για δοκούς, κολόνες και ξυλεία, φύλλωμα πλεχτό
σε στέγες, υπόστεγα, σκιάδια ή φράχτες, στελέχη της βάσης των φύλλων για
καύσιμη ύλη, βέργες για επιπλοκατασκευές, ψάθινα κ.λπ. - και φυσικά οι καρποί
τους, οι εύγευστοι χουρμάδες.
Από λάσπη και
φοινικόδεντρα ήταν φτιαγμένο και το περίφημο Σάλι, το σύμβολο της Σίουα, που
δεσπόζει στο κέντρο της πόλης. Ένα φρούριο από πηλό ήταν, για να προστατεύει τα
σπίτια τους από τις επιδρομές των Βεδουίνων της ερήμου. Άρχισαν να το φτιάχνουν
το 1203, μετά μια φοβερή σφαγή. Με τους αιώνες αυτό το σύμπλεγμα κατοικιών από
λάσπη έπαιρνε ύψος, γιατί δεν τολμούσαν να χτίσουν σπίτια έξω από αυτό. Έφτασε
έτσι στις αρχές του 20ού αιώνα να έχει έως και έξι επίπεδα σπιτιών, σ' ένα
εντυπωσιακό σύμπλεγμα. Ως το 1926, οπότε…
έβρεξε. Κι έβρεξε πολύ. Τρεις ημέρες καταρρακτώδους βροχής, αρκετές για να
κάνουν το
Σάλι να λιώσει κυριολεκτικά, αφήνοντας άστεγους τους κατοίκους του. Από τότε
άρχισαν να χτίζουν κατά πλάτος πλέον τα σπίτια τους, ολόγυρα στο Σάλι, που
μένει πια ως ένα εντυπωσιακό αξιοθέατο - ένα λιωμένο, σαν έργο του Νταλί,
φρούριο στο κέντρο της πόλης.
Ένας ήσυχος ασφαλτόδρομος
(ελάχιστα αυτοκίνητα υπάρχουν στη Σίουα) ξεκινάει από το «κέντρο» του χωριού
και οδηγεί, βορειοανατολικά, σ' έναν ιερό τόπο φημισμένο στα πέρατα του κόσμου
κατά την αρχαιότητα: το Μαντείο του Άμμωνος Διός. Αυτό που, για να το συμβουλευθεί
ο Μεγαλέξανδρος, έκανε ένα ταξίδι 8 ημερών μέσα στην έρημο, το 321 π.Χ. Στην
οχυρή θέση Αγκούρμι βρισκόταν ο αρχαίος οικισμός, κατεστραμμένος σήμερα σχεδόν
ολοσχερώς, κι ανάμεσά του, στο υψηλότερο σημείο, το Μαντείο του Αμούν (Αμμωνα).
Ανασκάφηκε το 1970 και έχει αναστηλωθεί προσεκτικά. Δεν είναι εύκολο ίσως να
υποβάλει κάτι από το χαμένο για πάντα μυστήριο που το περιέβαλλε, αλλά
προσφέρει πανοραμικές εικόνες της όασης.
Έξω, στην είσοδο, καμιά
δεκαριά πανέμορφες κοπελούδες ψιλοπειράζουν τους λίγους τουρίστες, προσπαθώντας
ταυτόχρονα να τους πουλήσουν ψάθινα, πήλινα και κάτι φτηνά υφάσματα,
πλουμισμένα ωστόσο με ευφάνταστες συνθέσεις από δεκάδες κουμπιά, πούλιες και
κεντίδια - μνήμες της κεντητικής-διακοσμητικής των υφασμάτων τέχνης που άκμαζε παλαιότερα
εδώ.
Παίρνοντας ένα μονοπάτι
προς τα νότια, ανάμεσα σε φοίνικες, χωράφια και νερά, φτάνεις πρώτα στο σημείο
που ώς το 1896 σωζόταν ένας ναός του Αμμωνα - τότε τον… ανατίναξαν για να πάρουν το οικοδομικό υλικό
του. Καταστράφηκε ολοσχερώς. Μόνο ένα μικρό κομμάτι τοίχου με
ανάγλυφα στέκει σήμερα. Συνεχίζοντας τη βόλτα, φτάνεις στην πιο διάσημη πηγή
της Σίουα, την πηγή της Κλεοπάτρας. Μεγάλη στρογγυλή στέρνα με πέτρινο τοίχο,
όπου κάνουν βουτιές και κολυμπούν ολοχρονίς νεαροί Σιουανοί και τολμηροί τουρίστες.
Ένα στοιχειώδες καλυβάκι με ωραιότατες πλεχτές πολυθρόνες από βέργες φοίνικα
προσφέρει στη δροσιά τσάι και καφέ.
Μια άλλη γοητευτική γωνιά
της Σίουα είναι το κατάφυτο νησάκι επάνω στη λίμνη Φατνάς, τη μόνη αλμυρή της
όασης. Βρίσκεται έξι χιλιόμετρα στα δυτικά της πόλης, πάει άσφαλτος - ιδανική
βόλτα αν θες και με τα πόδια, κι ακόμη πιο ιδανικό σημείο να απολαύσεις, μ'
έναν καφέ ή τσάι, ένα μοναδικό ηλιοβασίλεμα.
Πολύ διασκεδαστική
εμπειρία, και ολίγον κοψοχολιαστική, είναι τα φοβερά ανεβοκατεβάσματα των
μεγάλων αμμολόφων της ερήμου έξω από την όαση με τζιπ που τρέχουν σαν τρελά σε
σχεδόν κάθετες πλαγιές άμμου! Δεν χρειάζεται όμως να πει κανείς τίποτα για τη
μαγεία του τοπίου! Άσε την έκπληξη που, ενώ τρέχεις καταμεσής στην έρημο,
βρίσκεσαι ξαφνικά μπροστά σε μια πλούσια νερομάνα που ξεπηδάει μέσα από τη γη,
σχηματίζοντας λίγο πιο κάτω μια λίμνη!
Όταν στη Σίουα ακούσουν
ότι είσαι «Greeκ» ή «Γιουνάνι», αμέσως θα σου πουν για έναν Έλληνα που έχει
χτίσει σπίτι εκεί, παραδοσιακό και πήλινο φυσικά. Είναι ο Βασίλης Φιλιππάτος,
διευθυντής του παραρτήματος του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού στην
Αλεξάνδρεια. «Είναι εδώ αυτό τον καιρό;», ρωτάμε τον Σινουσί (άκου όνομα!), τον
Σιουανό οδηγό του τζιπ που μας πήγε στους αμμολόφους. «Νo. Μister Lakis is very quiet man. He comes here whethere
are not tourists»…
Οι
τουρίστες στη Σίουα
Τουρίστες στη Σίουα
έρχονται κυρίως τις εποχές αιχμής - Πάσχα και Χριστούγεννα, αλλά και καθ' όλη
τη διάρκεια της περιόδου από Νοέμβριο έως Απρίλιο. Από Απρίλιο έως Οκτώβριο,
και ιδίως το καλοκαίρι, πρέπει να είσαι τρελός για να πας εκεί. Εμείς, την
πρώτη φορά που πήγαμε εκεί, πριν από έξι χρόνια, ήταν Ιούνιος! Αντέχαμε να
κυκλοφορούμε έξω (στο φούρνο) μόνο έως τις 10 το πρωί και μετά τις 7 το
απόγευμα. Τώρα, Δεκέμβρης μήνας, την ημέρα το κλίμα ήταν υπέροχο, ζεστό και
εύκρατο, αν και το βράδυ έκανε ψύχρα - αλλά το βράδυ πού να πας στη Σίουα; Τσάι
με την παρέα που σας προσκάλεσε ανοιχτόκαρδα να κάτσετε μαζί τους -να που κι
εδώ συμβαίνει!- και μια επίσκεψη με τον αδιόρατα θλιμμένο Ομάρ σε ένα «μπαρ»,
μέσα στους φοίνικες, που διατηρεί ένας χρόνια εγκαταστημένος εκεί Ολλανδός. Πιο
κει κάθεται, και μας περιεργάζεται διακριτικά, αλλά επίμονα, ένας μεσήλικας
Γερμανός που ζει καιρό εκεί και που τα παιδιά των αποκαλούν γελώντας, ποιος
ξέρει γιατί, «Αλί Μπάμπα»…
Έντυπη Καθημερινή
Πηγές :
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου