Πρόεδρος Ρούσβελτ, ο μεγάλος φιλοτελιστής

Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2018

Πρόεδρος Ρούσβελτ, ο μεγάλος φιλοτελιστής

Πρόεδρος Ρούσβελτ, ο μεγάλος φιλοτελιστής

Του EUGENE KINKEAD

Τη ζωή μου τη χρωστάω στα χόμπυ μου» είπε κάποτε ο Ρούζβελτ, «ιδιαίτερα στη μανία μου να μαζεύω γραμματόσημα.»

Από μια άποψη λοιπόν, χιλιάδες άνθρωποι χρωστάνε πολλά στο φιλοτελισμό. Ακόμα και στα πιο δύσκολα χρόνια του πολέμου, ο Ρούζβελτ περνούσε πάντα μισή ώρα τη μέρα με τα γραμματόσημα του· την τελευταία μισή ώρα της μέρας πριν να κοιμηθεί. Το αντίδοτο της κούρασης ήταν τα γραμματόσημα και ο πρόεδρος ακουμπούσε στα μαξιλάρια του, πλημμυρισμένος από την ευδαιμονία της μανίας του. Η κυρία Ρούσβελτ συνήθιζε να λέει : «Κάθε φορά πού ο άντρας μου βρισκόταν απορροφημένος με τα γραμματόσημα του ένοιωθε τέτοια ξεκούραση πού, πιστεύω, πολλοί ούτε να τη φανταστούν δεν θα μπορούσαν. Γινόταν άλλος άνθρωπος έπαιρνε καινούρια δύναμη για πολλές μέρες.»

Liberty Argentina 1935

Στην περίπτωση του Ρούζβελτ, η μανία αυτή ήταν χωρίς αμφιβολία η καλύτερη ψυχοθεραπευτική. Ακόμα ήταν κάτι που είχε άμεση επίδραση στα παγκόσμια γεγονότα. Όταν ο Ρούζβελτ πήγε στην Καζαμπλάνκα πήρε μαζί του, όπως συνήθιζε σε κάθε του ταξίδι, μια μεγάλη συλλογή. Απ' όλες τις αποσκευές του Προέδρου, η πιο βαρεία ήταν πάντα η βαλίτσα με τα γραμματόσημα, είτε πήγαινε στο ψάρεμα είτε σε Συνδιάσκεψη των Τριών. Για την Καζαμπλάνκα ειδικά είπε στον υπηρέτη του να πάρει ορισμένα λευκώματα, ακόμα και αν έπρεπε να αφήσει μερικά ρούχα απαραίτητα ίσως για το ζεστό κλίμα αυτής της πόλης. Σ' αυτή τη συνδιάσκεψη ο Ρούζβελτ και ο Τσώρτσιλ βρέθηκαν για πολλές μέρες σε κάπως δύσκολη θέση εξ αίτιας τού ανταγωνισμού του Ζιρώ με τον Ντέ Γκώλ. Ένα βράδυ, τις μέρες που τα πράγματα είχαν φτάσει σε αδιέξοδο, κάποιος από την ακολουθία του Ρούζβελτ μπήκε στο δωμάτιο του. Τον βρήκε παραδομένο στη μανία του περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Μελετούσε ένα γραμματόσημο της Αργεντινής του 1935. Ένα λεπτό μακρόστενο χαρτάκι που παρίστανε δυο χέρια πιασμένα σφιχτά το ένα με Το άλλο. Το πήρε και το κοίταξε «Υποθέτω, είπε στον επισκέπτη του ο Ρούζβελτ, πώς είναι ένα καλό παράδειγμα για τον Ζιρώ και τον ΝΤέ Γκώλ.»

Η ιστορία πάρα κάτω είναι γνωστή. Την άλλη μέρα οι δυο Γάλλοι, θές πραγματικά θες λιγάκι επιφανειακά, σμίξανε τα χέρια και καταστρώσανε τα σχέδια για την ειρηνική διοίκηση της βορείας Αφρικής.

Γραμματόσημο του Monaco (1947) που έχει ως εικόνα τον FDR να εξετάζει τα γραμματοσημα του. Οι φιλοτελιστές θα παρατηρήσουν το σφάλμα του σχεδιασμού - το χέρι του στα δεξιά έχει πέντε δάχτυλα συν ένα αντίχειρα!

Ο φιλοτελισμός του Ρούζβελτ έπαιξε το ρόλο του και σε μια σύσκεψη του Συμμαχικού Πολεμικού Συμβουλίου του Ειρηνικού. Βρισκόταν εκεί ο Πρόεδρος και οι αντιπρόσωποι των κρατών που πολεμούσαν με την Ιαπωνία. Σ’ αυτή λοιπόν την διάσκεψη σχεδόν ένα χρόνο υστέρα από το Περλ Χάρμπορ, ο κ. Ούώλτερ Νάς, αντιπρόεδρος της Νεοζηλανδικής Κυβέρνησης, πρότεινε να καταλάβουν oι σύμμαχοι κάποιο νησί του Ειρηνικού για να το χρησιμοποιήσουν σαν ενδιάμεσο σταθμό για την κατάληψη του Τόκιο. Ο πρόεδρος Ρούζβελτ σκέφτηκε λιγάκι. «Συμφωνώ μέ τη γνώμη σας» είπε «αλλά η Μαννκαρεβα –ένα μικρό νησάκι στο Αρχιπέλαγος Τουαμπτού υπαγόμενο στη διοίκηση της Ταϊτής- θα ήταν καλύτερη». Ο Νάς ομολόγησε πώς το νησί αυτό του ήταν άγνωστο «Ω! μα απέχει λίγες χιλιάδες μίλια από τη Νέα Ζηλανδία· το ξέρω από τα γραμματόσημα». Δεν πέρασε πολύς καιρός και τα συμμαχικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στη Μανγκαρέβα.

Ένας συλλέκτης γραμματοσημων για την προεδρία. Αφίσα του 1930

Ο George W. Linn, εκδοτης εβδομαδιαίας φιλoτέlικης εφημερίδας, δημιούργησε φακέλους που ενθάρρυναν τους συλλέκτες γραμματοσημων να ψηφίσουν για πρόεδρο έναν συνεργαζομενο φιλοτελιστη

Όταν ο Ρούζβελτ πέθανε κανένας στενός του φίλος δεν απόρησε που η τελευταία επίσημη πράξη του ήταν σχετική με τα γραμματόσημα. Πίστευε πάντα πώς αυτά είναι οι καλύτεροι πράκτορες μιας παγκόσμιας φιλίας και πώς ο κόσμος είχε γενικά παραβλέψει αύτη τους τη δύναμη. Τη μέρα που θα πέθαινε, κάνοντας θαρρείς την τελευταία φιλοτελική του πράξη, κάλεσε στο τηλέφωνο τον Φράνκ Γουώρκερ, Γενικά Διοικητή των Ταχυδρομείων και του είπε να του αγοράσει το πρώτο γραμματόσημο μιας νέας αναμνηστικής σειράς της συνδιάσκεψης του 'Αγίου Φραγκίσκου. Μια ώρα ύστερα ξεψύχησε. "Ανάμεσα ατά πράγματα του στο Γουορμ Σπρίνγκς, βρίσκονταν και τα γραμματόσημα, αυτά που είχε κατατάξει εκείνο το τελευταίο πρωί. Τα είχε μέσα σε φακέλους, σε μικρά βιβλία, ταχτοποιημένα μέσα σε μεταλικά κουτιά, σαν αυτά της αλληλογραφίας. Είχε εκεί σειρές της Ρουμανίας, της Νορβηγίας, άλλα από την Ιαπωνική κατοχή των Φιλιππίνων και μερικά σκόρπια από άλλες χώρες.

Όταν ολόκληρη η συλλογή του Ρούζβελτ συγκεντρώθηκε στο Χάϊντ Παρκ ήταν πάνω από 150 τόμοι που μεταφέρθηκαν εκεί σε έξη μεγάλες κάσες χώρια από το άλλο σκόρπιο υλικό μέσα σε κουτιά. Μέσα σιη συλλογή αυτή αντιπροσωπεύονταν 400 έθνη και μικρότερες γεωγραφικές περιοχές. Το σημαντικότερο μέρος της, πάνω από 250.000 γραμματόσημα, βρίσκεται σε λευκώματα. Τον Απρίλιο του 1947 εκτιμήθηκε για 80.000 Δολλ. Οι κληρονόμοι του Ρούζβελτ αποφάσισαν να την πουλήσουν σε δημοπρασία. Ο εκτιμητής όλης της συλλογής κ. Σλών, ένας έμπορος γραμματοσήμων της Νέας Υόρκης, βρέθηκε σε δύσκολη θέση. «Είχα να εκτιμήσω τα γραμματόσημα σύμφωνα με την αξία τους, όσο θα κάνανε αν τα είχε και το πιο ασήμαντο πρόσωπο» έλεγε όταν τελείωσε. «Όμως αυτά βέβαια θα πιάσουν πολύ καλύτερη τιμή». Και είχε δίκιο.

Town Name Postmarks, 1937-38. Τον παραπάνω αναμνηστικό φάκελο τον δημιούργησε ο γενικός διευθυντής των αμερικάνικων ταχυδρομείων James A. Farley χρησιμοποιώντας έξι ταχυδρομικές σφραγίδες από μικρές πόλεις της Αμερικής που όλες μαζί σχηματίζουν την φράση, “Franklin Delano Roosevelt, New Deal President.”

Η συλλογή διαιρέθηκε σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη πουλήθηκε το Φεβρουάριο του 1946 131.550 δολλ. Σ' αυτή τη σειρά βρίσκονταν γραμματόσημα των 'Ηνωμένων Πολιτειών και της Λατινικής 'Αμερικής, εκτός από τη Βενεζουέλα, και τράβηξε στη δημοπρασία της κάπου 1000 συλλέκτες, έμπορους και θαυμαστές του Ρούζβελτ, το μεγαλύτερο δηλ. πλήθος που παρακολούθησε ποτέ δημοπρασία γραμματοσήμων σε όλο τον κόσμο.

Η δεύτερη αξιόλογη σειρά της δημοπρασίας του Φεβρουαρίου ήταν 126 φύλλα με αχρησιμοποίητα γραμματόσημα των 'Ην. Πολιτειών, τυπωμένα από το 1929 ως το 1944. Όλα είχαν την υπογραφή του Προέδρου και πουλήθηκαν 26.850 δολ. και μάλιστα μη μεγάλο ανταγωνισμό. Το κυριότερο κίνητρο ήταν φυσικά το αίσθημα. Τέτοια γραμματόσημα χωρίς την υπογραφή του Ρούζβελτ βρίσκει κανείς σε όλα τα ειδικά μαγαζιά, με 10 δολάρια το ένα. Στη δημοπρασία όμως πουλήθηκαν 725, και αγοράστηκαν κυρίως από ανθρώπους, που δεν ήταν συλλέκτες. Από αγάπη για τον Ρούζβελτ πολλοί αγόρασαν άδεια άλμπουμ με το όνομά του και την προεδρική σφραγίδα, και τα πλήρωσαν 100 δολ. το ένα. Την επόμενη εβδομάδα έγινε η δημοπρασία της δεύτερης κατηγορίας και έφερε κέρδος 76.325 δολάρια.

Μετά το θάνατό του η συλλογή δημοπρατήθηκε στη Νέα Υόρκη από H.R. Harmer σε τέσσερις συνεδρίες κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου, Μαρτίου και Απριλίου 1946.

Μέσα στη δεύτερη σειρά, ανάμεσα στα άλλα γραμματόσημα βρίσκεται μια συλλογή, η πιο σπάνια απ' όλες, που χάρισε στον Ρούζβελτ ο τότε πρόεδρος της Κίνας Τσάγκ-ΚάϊΣεκ. Έχει διάφορα Κινέζικα γραμματόσημα που κυκλοφορούσαν ως το 1941. Μερικά απ' αυτά δεν έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά και είναι παρμένα από τα Κρατικά Αρχεία της Κίνας. Τα είχαν τυπώσει μα τα αποσύρανε πριν κυκλοφορήσουν.

Άλλο μοναδικό γραμματόσημο ήταν ένα του 1935, αναμνηστικό του Ιωβηλαίου της Αγγλίας. Τότε έγινε λάθος και 360 γραμματόσημα αντί να τυπωθούν με ανοιχτό μπλε τυπώθηκαν με σκούρο και πουλήθηκαν σ' ένα ταχυδρομείο της 'Αγγλίας πριν ανακαλυφθεί το λάθος. Εξήντα τέτοια γραμματόσημα υπολογίζεται πώς έφυγαν στο εξωτερικό. Απ’ αυτά μόνον ένα βγήκε στη φιλοτελική αγορά. Τα υπόλοιπα 300 δε χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Ο τότε πρεσβευτής της Αμερικής στο Λονδίνο, το βρήκε και το έστειλε στον Πρόεδρο.

Στη δεύτερη δημοπρασία υπήρχαν μερικά σκόρπια γραμματόσημα, που δεν μπορούσε κανείς να υπολογίσει εύκολα την αξία τους. Ήταν π.χ. μερικά κομμάτια τυπωμένα στα γιουγκοσλαβικά βουνά από τον Μιχαήλοβιτς. Ακόμη άλλα δυο γραμματόσημα που χάρισε στον Ρούζβελτ ο στρατηγός Ούΐλλιαμ Ντονοβαν. Ήταν των 6 πφένιχ με τη μορφή του Χίμλερ. Στα 1943 το Γερμανικό Υπουργείο αρνήθηκε την ύπαρξη τους. Το άλλο ήταν ένα πλαστό γερμανικό γραμματόσημο φτιαγμένο στην 'Ελβετία από τους πράκτορες των συμμάχων, με διακριτικό σημάδι μια νεκροκεφαλή και δυο διασταυρωμένα κόκκαλα στη θέση της κεφαλής του Χίτλερ. Για ψυχολογικούς λογούς οι Σύμμαχοι έστειλαν τέτοια γραμματόσημα από την Ελβετία στις οικογένειες σκοτωμένων Γερμανών.

Ο Ρούζβελτ άρχισε να ασχολείται με τα γραμματόσημα απ' όταν ήταν 10 χρονών. Τότε ο θείος του του έδωσε μια μικρή συλλογή που είχε αρχίσει η μητέρα του, όταν κορίτσι ακόμη είχε πάει στο Παρίσι τον καιρό του Ναπολέοντα του III. 'Αργότερα την έδωσε στο μικρότερο αδελφό της. Αυτός τη μεγάλωσε κάπως και τη χάρισε στον ανιψιό του. Η κυρία Ρούζβελτ και όταν γέρασε δεν έχασε ποτέ το ενδιαφέρον της για τα γραμματόσημα και ο νεαρός Φραγκλίνος ενδιαφέρθηκε πολύ γι’ αυτά.

Στα φοιτητικά του χρόνια ο Ρούσβελτ δεν άφησε ποτέ το χόμπυ του. Την κράτησε ακόμα και όταν τέλειωσε τις σπουδές του. Στα 1920, όταν άρχισαν να εκδίδονται περισσότερα γραμματόσημα απ' όσα θα μπορούσε να παρακολουθεί ένας συλλέκτης, αποφάσισε να ειδικευτεί και να συγκεντρώνει κυρίως κομμάτια από το Δυτικό ημισφαίριο.

Μια φορά, όταν η κόρη του νομικού του συνεργάτη Ο' Κοννορ σκέφτηκε να καταπιαστεί με τα γραμματόσημα, έγραψε στον πατέρα της από το Λευκό Οίκο :

«Η κόρη σου είχε πραγματικά σπουδαία ιδέα όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με το φιλοτελισμό. Πρώτα απ όλα πρέπει να μάθει να προφέρει τη λέξη. Δεύτερο, σαν ένας από τους παλιότερους γραμματοσυλλέκτες του κόσμου, τη συμβουλεύω να ειδικευτεί. Τον παλιό καιρό εκδίδονταν τόσα λίγα γραμματόσημα σε όλο τον κόσμο, ώστε μπορούσε κανείς να κάνει γενική συλλογή. Λέγοντας ειδίκευση εννοώ να διαλέγει γραμματόσημα το πολύ από 12 χώρες η από κάθε ήπειρο. Ακόμα εγώ πιστεύω πώς:

1) Η Ευρώπη είναι πολύ ανιαρή.

2) Πώς οι περισσότεροι συλλέκτες μαζεύουν γραμματόσημα των Ηνωμένων Πολιτειών.

3) Πώς η καλύτερη και αξιολογότερη περιοχή είναι οι Αγγλικές Αποικίες.

Γι' αυτό σκέφτομαι πώς αν εγώ άρχιζα τώρα, θα διάλεγα Νότια Αμερική ή τις Αποικίες της Γαλλίας, της Δανίας η της Πορτογαλίας. Η κόρη σου θα μπορούσε ν' αρχίσει από την Κούβα, την Ταϊτή η το Σάντο Ντομίγκο...»

Τον ίδιο καιρό (1920 - 1930) όταν ο Ρούζβελτ ανάρρωσε από τη μεγάλη του αρρώστια κ' έγινε για πρώτη φορά κυβερνήτης, αγόρασε σε δημοπρασίες αρκετά γραμματόσημα και αύξησε έτσι τη συλλογή του. Δεν διέθετε όμως πολλά χρήματα και πολλές φορές νικήθηκε από τους αντιπάλους του.

Για πολλά χρόνια εξακολουθούσε το σύστημα αυτό των μικρών προσφορών, ακόμα και όταν έγινε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Και πριν να μπει στο Λευκό Οίκο, στη φιλοτελική αγορά τον ξέρανε για σφιχτοχέρη. Στα τελευταία του 6 χρόνια τόσο πολλά ήταν τα γραμματόσημα που του χάριζαν, τόσο πολλοί οι φάκελοι που του στέλνανε με διάφορα βέβαια γραμματόσημα οι υπηρεσίες των ξένων κυβερνήσεων, ώστε ουσιαστικά έπαψε πια να αγοράζει.

Ο Ρούζβελτ μπορεί να θεωρηθεί παράδειγμα φιλοτελιστή που αγαπάει τα γραμματόσημα για τα ίδια τα γραμματόσημα. Σ’ αυτό το σημείο ξεχώριζε από τον Βασιλέα της Αγγλίας Γεώργιο Ε'. 'Εκείνος ήταν πιο αυστηρός, πιο σχολαστικός. Η συλλογή του, με γραμματόσημα του 'Ηνωμένου Βασιλείου ήταν τόσο τέλεια ώστε είχε κάθε τί που θα μπορούσε να επιθυμήσει ένας φιλοτελιστής : σκίτσα, σχέδια που έμειναν ατύπωτα, δοκίμιο άπλα η χρωματιστά και κανονικά γραμματόσημα από διάφορα μέρη. Ήταν πλούσια ιδιαίτερα σε κλασσικά γραμματόσημα. Είχε π. χ. γραμματόσημα του 19ου αιώνα της Μαυριτανίας και της Δυτικής Αυστραλίας του 1854. Είτα ειδικός για να ξεχωρίζει τα πλαστά γραμματόσημα, πράγμα που δεν μπορούσε να κάνει ο Ρούζβελτ. Τα γραμματόσημα του Βασιλέα της Αγγλίας άξιζαν 6.000.000 δολ. και γέμιζαν 300 λευκώματα. Τα εισοδήματα του ήταν πολύ μεγαλύτερα από του Ρούζβελτ. Έτσι, ενώ τα 10 δολάρια ήταν κάτι για εκείνον, ο Βασιλιάς πήρε κάποτε μέρος σε μια δημοπρασία με δέκα χιλιάδες δολάρια. Ήταν τότε για ένα περίφημο κοκκινωπό γραμματόσημο της Βρετανικής Γουιάνας του ενός σεντς.

Η συλλογή του Γεωργίου Ε' που βρίσκεται σήμερα στο παλάτι του Μπάκιγχαμ και αξίζει περισσότερο από του Ρούζβελτ. Όμως δεν ξέρουμε αν ο Βασιλιάς χαιρόταν την τέλεια αυτή συλλογή περισσότερο από όσο ο Ρούζβελτ τη δική του.

(Από το «The New Yorker»)