Πώς μετρούν το χρόνο οι λαοί που δεν ασπάζονται το Χριστιανισμό

Ευτυχές το έτος... ?????

Πρωτοχρονιά: αναμφίβολα η μεγαλύτερη και πιο λαμπρή γιορτή του χρόνου. Από την Πλατεία Συντάγματος μέχρι τα Ηλύσια Πεδία στην «πόλη του φωτός» και την πιάτσα Ναβόνα της «αιώνιας πόλης» και από την Τραφάλγκαρ Σκουέαρ έως την Τάιμς Σκουέαρ στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, εορτάζεται ο ερχομός του νέου έτους...

Απ' άκρη σ' άκρη ο πλανήτης απο­χαιρετά το γέρο χρόνο και υποδέχεται με πανηγυρισμούς το νέο χρόνο. Από τη Φινλανδία έως τη Νότια Αφρική και από την Αυστραλία έως τη Γαλλική Πολυνησία, το βράδυ της 31ης Δεκεμβρίου ενώνονται οι θερμότερες ευχές εκατομμυρίων αν­θρώπων για παγκόσμια ειρήνη και υγεία σαν μια φωνή, για να καλωσορίσουν τον ερ­χομό του καινούργιου χρόνου. Κι όμως δεν γιορτάζει όλος ο κόσμος την χριστιανική πρωτοχρονιά. 

Ας ξεφυλλίσουμε, λοιπόν, μαζί, τα ημερολόγια των πολιτισμών κι ας τεθούμε για λίγο εκτός τόπου και χρόνου με την ευχή για ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ, όποια κι αν είναι αυτή!

Μια φορά κι έναν καιρό, λοιπόν, οι άνθρωποι απο­φάσισαν να χωρίσουν το χρόνο (ως έννοια) σε ημέρες, μήνες και έτη. Μερικά από τα ημερολό­για που δημιούργησαν βασίζονται στη θέση του Ήλιου, άλλα στη θέση της Σελήνης και άλλα και στα δύο ταυτόχρονα!

Πολλά χρόνια πριν...

Στην Αίγυπτο των αρχαίων χρόνων, η Πρωτοχρο­νιά εορταζόταν όταν «γέμιζε» ο Νείλος ποταμός, δηλαδή στα τέλη Σεπτεμβρίου. Στη Βαβυλωνία, πάλι, η Πρωτοχρονιά εορταζόταν την άνοιξη και σήμαινε για τους πολίτες την απόλυτη ελευθερία, ενώ οι Ρωμαίοι για πολλά χρόνια γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την πρώτη ημέρα του Μαρτίου. Το 46 π.Χ., όμως, ο Ιούλιος Καίσαρας άρχισε ένα νέο ημερολόγιο, αυτό που χρησιμοποιούμε και σήμε­ρα, με αποτέλεσμα να θεωρείται πρώτη του χρόνου η 1η Ιανουαρίου. Ο μήνας αυτός πήρε το όνομα του από το Θεό των Ρωμαίων Ιανό, ο οποίος απεικονίζεται με δύο πρόσωπα, εκ των οποίων το ένα κοιτάζει πίσω στον παλιό χρόνο, ενώ το άλλο ατε­νίζει το νέο έτος που έρχεται...

Οι ταοϊστές

Σύμφωνα με το βουδιστικό τυπικό, οι ταοϊστές, που εντοπίζονται κυρίως στην Ταϊλάνδη, εορτάζουν τον ερχομό του νέου έτους (Songkran) σύμφωνα με το σεληνιακό ημερολόγιο. Στις 13 Απριλίου, λοιπόν, οι ταοϊστές της Ταϊλάνδης και του Λάος θα μπουν στο νέο έτος τους, ευχόμενοι Sawadee Pee Mai (Καλή χρονιά). 

Ωστόσο, στην Ταϊλάνδη, οι κάτοικοι, χωρίς να το γνωρίζουν, παραδέχονται τη σχετικότητα του χρό­νου, αφού γιορτάζουν ούτε μία ούτε δυο αλλά τρεις Πρωτοχρονιές! Τη δική τους κάθε Απρίλιο με καρ­ναβάλι και βεγγαλικά, την κινεζική Πρωτοχρονιά κάθε Φεβρουάριο εξαιτίας της πολυπληθούς κινε­ζικής παροικίας στη χώρα και φυσικά την Πρωτο­χρονιά του δυτικού κόσμου για λόγους τουριστι­κούς.

Ο ερχομός του νέου έτους στην Ταϊλάνδη συ­νοδεύεται από το έθιμο του Νερού ή αλλιώς τον κα­θαρισμό των αγαλμάτων του Βούδα αλλά και των ηλικιωμένων από τους νεότερους. Το έθιμο δείχνει το σεβασμό αλλά και την έκκληση για ευλογία. Οι Ταϊλανδέζοι έχουν καθιερώσει ως επίσημη αργία τις 12η, 13η και 14η Απριλίου, οπότε και κορυφώνο­νται οι εορτασμοί της Πρωτοχρονιάς.

Οι Κινέζοι

Η αλλαγή του χρόνου για τους Κινέζους καθορί­ζεται από το ηλιακό - σεληνιακό ημερολόγιο και, όχι από το δυτικό (Γρηγοριανό ημερολόγιο), με αποτέλεσμα η πρώτη ημέρα του χρόνου να μην αποτελεί σταθερή εορτή για τους κατοίκους της μακρινής Κίνας, που γιορτάζουν την 1η του νέου έτους κάποια ημέρα μεταξύ 17 Ιανουαρίου και 19 Φεβρουαρίου, όταν έχει Νέα Σελήνη. 

Ωστόσο, σε όποιο σημείο του πλανήτη και να βρίσκονται οι Κινέζοι, γιορτάζουν αυτή την ημέρα με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και... πολλά φα­νάρια! Εκατομμύρια φωτισμένα φανάρια υψώνο­νται στον ουρανό για να φωτίσουν το δρόμο, ώστε ο νέος χρόνος να μη σκοντάψει καθώς θα μπαί­νει! Η αργία της Πρωτοχρονιάς στην Κίνα διαρκεί τρεις ημέρες και οι εορτασμοί του νέου έτους διαρ­κούν μέχρι και τη δέκατη πέμπτη ημέρα του ηλια­κού μήνα.   

Το ημερολόγιό τους βασίζεται στον εξηκονταετή κύκλο που δημιούργησε ο Τα Νάο, υπουργός του θρυλικού αυτοκράτορα Χουάνγκ Τι. Η ενθρόνισή του καθόρισε το πρώτο έτος του κινεζικού ημερολογίου, ενώ κάθε έτος αντιστοιχεί σε ένα από τα δώδεκα ζωδιακά σύμβολα. Για τον υπολογισμό του χρόνου χρησιμοποιούνται και η Σελήνη και ο ήλιος. 

Ο μήνας διαρκεί 29,5 ημέρες, άρα αν τηρούσαν ακριβώς τις ημέρες, το έτος θα είχε 354 ημέρες και οι εποχές θα μετατοπίζονταν. Οι 11 ή 12 ημέρες του ηλιακού έτους που χάνονται με αυτόν τον τρόπο μέτρησης προστίθενται με έναν εμβόλιμο μήνα κάθε τρία χρόνια. Ο πρόσθετος μήνας τοποθετείται μετά από χαρακτηριστικά σημεία της τροχιάς του ήλιου, δηλαδή ύστερα από τις δύο ισημερίες ή τα δύο ηλιοστάσια. 

Οι μουσουλμάνοι

Το ισλαμικό ημερολόγιο είναι το μοναδικό αμιγώς σεληνιακό. Δηλαδή, οι μήνες δεν έχουν καμία αντιστοιχία με τις εποχές της φύσης. Το ημερολόγιό τους είναι κυλιόμενο, με μήνες τριάντα ή είκοσι εννέα ημερών εναλλάξ. Η Πρωτοχρονιά κάθε χρόνο εορτάζεται σε διαφορετική ημερομηνία έχοντας για αφετηρία τη δυτική 16η Ιουλίου 622 μ.Χ., όταν ο Μωάμεθ πήγε από τη Μέκκα στη Μεδίνα. 

Οι μουσουλμάνοι εορτάζουν τον ερχομό του νέου έτους στις αρχές του πρώτου μήνα (Muharram) του ισλαμικού ημερολογίου. Οι μουσουλμάνοι του Αφγανιστάν και του Ιράν ακολουθούν ένα αρχαίο ηλιακό ημερολόγιο σε συνδυασμό με το ισλαμικό σεληνιακό ημερολόγιο. Η έναρξη του νέου έτους, σε μουσουλμανικά κράτη, όπως η Σαουδική Αραβία, η Υεμένη, η Αίγυπτος, η Συρία, η Ιορδανία και το Μαρόκο, γίνεται σύμφωνα με το μουσουλμανικό ημερολόγιο, το οποίο είναι και το κυρίαρχο. Αντιθέτως, σε άλλες, όπως η Τουρκία, επίσημο είναι το δυτικό ημερολόγιο, σε παράλληλη χρήση με το μουσουλμανικό, σύμφωνα με το οποίο στην Τουρκία η αλλαγή του έτους λαμβάνει χώρα την 1η Μαρτίου. 

Στο Ιράν

Η Norooz Πρωτοχρονιά για τους Πέρσες (Ιρανούς), εορτάζεται την πρώτη ημέρα της άνοιξης, στις 20 Μαρτίου κάθε έτους. Συμβολίζει το θάνατο και την αναγέννηση ή το καλό και το κακό. Την τελευταία Παρασκευή του έτους που φεύγει, οι Ιρανοί καθαρίζουν τα σπίτια τους και με πυροτεχνήματα και φωτιές διώχνουν το κακό και περιμένουν το καλό να έρθει.

Η Πρωτοχρονιά των Εβραίων

Το Ισραήλ χρησιμοποιεί επίσημα σεληνοηλιακό ημερολόγιο, αν και εκ των πραγμάτων χρησιμοποιείται ανεπίσημα και το γρηγοριανό. Τα ονόματα των μηνών ομοιάζουν με τους αρχαίους βαβυλωνιακούς μήνες. Ο εμβόλιμος μήνας, που τοποθετείται κάθε τρία χρόνια για να επαναφέρει τα ενδεκαήμερα που χάνονται από τη σεληνιακή μέτρηση, ονομάζεται Βα Αδάρ και τοποθετείται ανάμεσα στους μήνες Αδάρ και Νισάν την άνοιξη. Αφετηρία του ημερολογίου είναι το έτος δημιουργίας του κόσμου (Anno Mundi), δηλαδή το 3761 π.Χ. 

Η αλλαγή του έτους για τους Εβραίους ξεκινά την πρώτη ημέρα του μήνα Tishri (συμπίπτει με το μήνα Οκτώβριο του δυτικού ημερολογίου), που είναι ο έβδομος μήνας του εβραϊκού ημερολογίου, οπότε εορτάζεται και η Rosh Hashanah, η Εβραϊκή Πρωτοχρονιά. Οι εορτασμοί ολοκληρώνονται τη 10η ημέρα του μήνα, οπότε και εορτάζεται το Yom Kippur, η μεγαλύτερη εβραϊκή αργία. Την ημέρα αυτή το Βιβλίο της Ζωής κλείνει και δίνεται άφεση αμαρτιών σε όλους όσοι τη ζήτησαν. Οι Εβραίοι των ΗΠΑ αργούν μόνο την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, ενώ οι Εβραίοι του Ισραήλ δεν εργάζονται και τη δεύτερη ημέρα της Πρωτοχρονιάς.

Οι Εβραίοι δεν εορτάζουν μόνο τον ερχομό του νέου έτους, αλλά είναι και ημέρα κρίσης και περισυλλογής, ενώ προσεύχονται για την ευημερία της οικογένειας και των φίλων τους. Στο Ισραήλ εύχονται: Shanah Tovah, καλή χρονιά, ή Leshanah tovah tikatevu, είθε να έχεις μια καλή χρονιά.

Οι ινδουϊστές

Στην Ινδία επικρατεί ένα ημερολογιακό χάος. Χρησιμοποιούνται τουλάχιστον 14 τοπικές μέθοδοι μέτρησης του χρόνου. Είναι όλα σεληνιακά αλλά με διαφορετικές αφετηρίες. Γύρω από τη Βομβάη μάλιστα χρησιμοποιείται ακόμη το ημερολόγιο των οπαδών του ζωροαστρισμού. Το 1952 συστήθηκε μια επιτροπή η οποία ανέλαβε να κατασκευάσει ένα κοινό ημερολόγιο. Μετά από πενταετή εργασία πρότειναν ένα σχέδιο που τύποις ισχύει από τις 22 Μαρτίου 1957. Ως αφετηρία ορίστηκε η εαρινή ισημερία του 78 μ.Χ., δηλαδή το έτος ίδρυσης της ιστορικής δυναστείας των Σάκα.

Η ινδουιστική Πρωτοχρονιά σημαίνει την αφύπνιση της γης από τη χειμερινή νάρκη, γι' αυτό και πάντα συμπίπτει με τους ανοιξιάτικους μήνες. Για την πλειονότητα των ινδουιστών είναι στις 26 Μαρτίου, αλλά στην Ινδία εορτάζεται σε τέσσερις διαφορετικές ημερομηνίες. Η φυλή των Μαλαγιάλις εορτάζει τη Vishu, την Πρωτοχρονιά, στις 14 Απριλίου. Οι ινδουιστές του Κασμίρ εορτάζουν τη Navreh, στις 10 Μαρτίου, ενώ οι κάτοικοι της Βεγγάλης στις 13 Απριλίου. Η πρωτοτυπία των ινδουιστών δεν έγκειται μόνο στις διαφορετικές ημερομηνίες κατά τις οποίες γιορτάζεται η έλευση του νέου έτους, αλλά και στα διαφορετικά ημερολόγια. Άλλοι ινδουιστές, όπως στο Νεπάλ, ακολουθούν το ημερολόγιο Biram Sambat. 

Η φυλή Ιμπο

Η φυλή Ιμπο, η οποία ζει στην Μπιάφρα της Νιγηρίας, έχει σεληνιακό ημερολόγιο δέκα μηνών. Στη διάρκεια του έτους υπάρχει ημερολογιακό κενό λόγω ζέστης! Για δύο μήνες περίπου δεν γίνονται αγροτικές εργασίες και έτσι οι ημέρες αυτές δεν μετρούνται. Η Πρωτοχρονιά τους συμπίπτει με την αλλαγή του καιρού, δηλαδή με το ξεκίνημα των καταρρακτωδών βροχών. Η άχρονη περίοδος διαρκεί περίπου 45 ημέρες, αλλά η ακρίβεια δεν φαίνεται να έχει καμία σημασία. Η ίδια φυλή έχει οκταήμερη εβδομάδα συμπεριλαμβάνοντας και την αντίστοιχη «Κυριακή» που ονομάζεται «ημέρα ελευθερίας και προσευχής». Ετσι ο μήνας έχει 32 ημέρες αντί για τις 29,5 που θα έπρεπε να έχει βασισμένος στα «γεμίσματα» της Σελήνης. 

Το ημερολογιακό κενό τοποθετείται κάπου στον δικό μας Ιανουάριο, δημιουργώντας μια σύμπτωση με το πρωταρχικό ημερολόγιο των Ρωμαίων: και αυτό ήταν δεκάμηνο με ένα δίμηνο κενό λόγω κρύου κατά το διάστημα που αδρανεί και το ημερολόγιο των Ιμπο. Το 700 π.Χ. ο Νουμάς Πομπίλιος προσέθεσε δύο μήνες δημιουργώντας μια ετυμολογική σύγχυση στους μήνες που πήραν το όνομά τους από τη σειρά τους στο έτος. Οπως για παράδειγμα ο Σεπτέμβριος θα έπρεπε να είναι έβδομος μήνας (septem) και όχι ένατος. 

Στο Μαλί

Οι νομάδες Ντογκόν ζουν στο Τιμπουκτού του Μάλι και έχουν τέσσερα διαφορετικά ημερολόγια. Τα μέλη της φυλής χρησιμοποιούν για τη συνεννόησή τους σεληνιακό ημερολόγιο, ενώ το Ιερατείο χρησιμοποιεί ταυτόχρονα ηλιακό, αφροδιτιανό (από τις φάσεις της Αφροδίτης) και σειριακό ημερολόγιο (από τις φάσεις του Σείριου). Η συγκεκριμένη φυλή έχει αστρονομικές γνώσεις ­ δεν έχει εξηγηθεί ακόμη πώς αποκτήθηκαν. Στα πλαίσια της λατρείας του Σείριου αναφέρθηκαν στον αφανή συνοδό του Σείριου προτού αυτός γίνει ορατός από τα τηλεσκόπια των αστρονόμων. Τα ιερατικά ημερολόγια πάντως χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των ετήσιων και πολυετών εορτών. 

Αιθιοπία : Επτά χρόνια καθυστέρηση

 

Η είδηση για τη γέννηση του Ιησού έφθασε λίγο καθυστερημένα στην Αιθιοπία. Εχουν επτά χρόνια διαφορά με τον δυτικό κόσμο και επειδή είναι κόπτες έχουν και 14 ημέρες διαφορά ημερομηνίας. Η επταήμερη εβδομάδα και οι δώδεκα μήνες συμπίπτουν, αλλά υπάρχουν μόνο δύο εποχές: χειμώνας και καλοκαίρι, που έχουν την ίδια θερμοκρασία, με τη διαφορά ότι τον χειμώνα βρέχει. Η αιθιοπική Πρωτοχρονιά γιορτάζεται την πρώτη ημέρα του Σεπτεμβρίου. 

Σεληνοηλιακά αντίγραφα

 

Η Κορέα και η Ιαπωνία δανείστηκαν πολλά στοιχεία από τους Κινέζους για να φτιάξουν τα δικά τους ημερολόγια. Αφετηρία του ημερολογίου της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίουείναι η 11η Φεβρουαρίου 660 π.Χ., όταν ενθρονίστηκε ο πρώτος θνητός αυτοκράτορας Ζίμου. Τα ονόματα των μηνών έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: βρίσκουμε τον μήνα της φιλίας, τον μήνα της επιστολής, τον μήνα χωρίς νερό, τον μακρύ μήνα... Η Κορέα, από την άλλη, διαθέτει δύο παράλληλα ημερολόγια. Το πρώτο ημερολόγιο, Τάνγκου, είναι επηρεασμένο από τη μυθολογία και έχει αφετηρία την ίδρυση του κορεατικού κράτους από τον μυθικό Τανγκούν. Το δεύτερο είναι το θρησκευτικό ημερολόγιο Μπουλ Γκι και έχει ως αφετηρία το 544 π.Χ., τη χρονιά δηλαδή όπου πέθανε ο Βούδας, σύμφωνα με τον βουδισμό Θεραβάντα. 

Οι περιπτώσεις που αναφέρθηκαν μόνο ως ενδεικτικές μπορούν να εκληφθούν αφού ο κατάλογος των ημερολογίων είναι ατελείωτος αν προστεθούν και εκείνα που δεν χρησιμοποιούνται πια ­ όπως των Μάγια και των Αζτέκων ­, εκείνα που λειτούργησαν πειραματικά ­ όπως το Δημοκρατικό Ημερολόγιο της Γαλλικής Επανάστασης ­ και αυτά που είναι περιορισμένου βεληνεκούς. 

Πηγές:

Εφημερίδες  και διάφορες ιστοσελίδες