Οι «θησαυροί» των ελληνικών θαλασσών
Πόσο απίθανο είναι να συναντήσει κάποιος μια φάλαινα στο Αιγαίο και το Ιόνιο; Όχι και τόσο, καθώς στις ελληνικές θάλασσες ζουν δυο είδη του γνωστού θηλαστικού, «παρέα» με καρχαρίες, δελφίνια, φώκιες και χελώνες.
Συμφωνά
με την περιβαλλοντική οργάνωση «Αρχιπέλαγος», το πιο σύνηθες είδος
φάλαινας στην Ελλάδα, είναι ο φυσητήρας, ο οποίος ξεπερνά τα 18 μέτρα
σε μήκος, τους 50 τόνους σε βάρος και συναντάται σε ανοιχτό πέλαγος.
Χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα εξελιγμένο εγκέφαλο, καθώς και από την
ικανότητα κατάδυσης σε βάθη που ξεπερνουν τα 3.000 μέτρα.
Ο μεσογειακός πληθυσμός αριθμεί λιγότερα από 2.500 ενήλικες φάλαινες και διαρκώς μειώνεται.
Λιγότερο γνωστός είναι ο ζιφιός, ένα μικρότερο σε μέγεθος είδος φάλαινας, που ζει σε περιοχές με βαθιά θαλάσσια φαράγγια, σε μόνιμους πληθυσμούς ολιγομελών ομάδων.
Περιστασιακά, παρατηρούνται και άλλα είδη - επισκέπτες στις θάλασσες, όπως η πτεροφάλαινα.
Άλλωστε,
τα ελληνικά πελάγη αποδεικνύονται ιδιαίτερα φιλόξενα μέρη για τα
περισσότερα από τα 47 είδη καρχαριών και καρχαριοειδών της Μεσογείου. Οι
καρχαρίες, ως οι κορυφαίοι θηρευτές στην τροφική αλυσίδα, ρυθμίζουν
τη βιοποικιλότητα και αφθονία των ειδών και ως εκ τούτου αποτελούν είδη
με μεγάλη οικολογική σημασία για τα θαλάσσια οικοσυστήματα. (Για τις
επιθέσεις καρχαριών διαβάστε το αρχείο στην διεύθυνση http://www.naxosdiving.com/Shark_attacks_hellenic_seas.pdf)
Η
κυριότερη απειλή για την επιβίωση των καρχαριών είναι οι ακούσιες
συλλήψεις, ενώ ακολουθεί η πρακτική της αφαίρεσης του πτερυγίου του
καρχαρία και της απόρριψης του υπόλοιπου
σώματος στη θάλασσα. Δίχως τα πτερύγια τους, η κολύμβηση και η
επιβίωση τους καθίσταται προφανώς αδύνατη. Η ζήτηση για πτερύγια
καρχαρία αυξάνεται κατά 5% το χρόνο, με αποτέλεσμα περισσότεροι καρχαρίες να ψαρεύονται, γι" αυτό το λόγο.
«Για
να διατηρήσουμε αναλλοίωτη αυτή τη μαγική πραγματικά εικόνα που μας
χάρισε απλόχερα η φύση, πρέπει να μετατρέψουμε τους εαυτούς μας, από
αρνητικούς πρωταγωνιστές της θλιβερής κατάστασης που επικρατεί σήμερα
στις ελληνικές θάλασσες, σε λυσιτελείς κομπάρσους», δήλωσε στο ΑΠΕ -
ΜΠΕ η Αναστασία Μήλιου, υδροβιολόγος - επικεφαλής Έρευνας και Δράσεων
Προστασίας του «Αρχιπελάγους», πρέσβειρα της Ελλάδας στην Ε.Ε. για την
προώθηση της αειφόρου θαλάσσιας πολιτικής.
Δελφίνια, θαλάσσιες χελώνες και φώκιες
Τα δελφίνια της Κνωσού
Και αν φάλαινες και καρχαρίες, ενδεχομένως, προκαλούν φόβο, τα δελφίνια, οι θαλάσσιες χελώνες και οι φώκιες είναι ιδιαίτερα αγαπητά θηλαστικά και πολλές φορές συντροφεύουν τα τουριστικά πλοιάρια, διασκεδάζοντας με βουτιές και «κόλπα» τους τουρίστες.
Στο
ανοιχτό πέλαγος «κολυμπά» και το ζωνοδέλφινο, το πιο σύνηθες είδος, ενώ
το ρινοδέλφινο συναντάται σε παράκτιες περιοχές. Σε μεταναστευτικούς
πληθυσμούς, παρατηρούνται το σταχτοδέλφινο καθώς και το βραχύρυγχο
κοινό δελφίνι. Το τελευταίο, παρά την ονομασία του, την οποία οφείλει
στο μέγεθος των πληθυσμών του κατά την αρχαιότητα (είναι το είδος που
απεικονίζεται σης τοιχογραφίες της Κνωσού), είναι στις μέρες μας ένα από
τα πλέον απειλούμενα είδη της Μεσογείου, με τους πληθυσμούς του να
έχουν υποστεί δραματική συρρίκνωση τις τελευταίες δεκαετίες.
Παιγνίδια δελφινιών
Η πιο «διάσημη» θαλάσσια χελώνα είναι η «Καρέτα», με τις ελληνικές θάλασσες να αποτελούν τις σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας. Ωστόσο, υπάρχουν άλλα δύο είδη, η πράσινη χελώνα
και η δερματοχελώνα. Όλες τους έρχονται αντιμέτωπες με μεγάλους
κίνδυνους, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Συχνά, κάτοικοι των
νησιών βρίσκουν νεκρές χελώνες στις ακτές, χτυπημένες από ταχύπλοα
σκάφη, πνιγμένες από πλαστικά, μπλεγμένες σε αλιευτικά εργαλεία.
Ένα
ακόμη είδος θηλαστικού που συναντάται στην Ελλάδα και απειλείται με
εξαφάνιση είναι η φώκια Μονάχους - Μονάχους. Ο παγκόσμιος πληθυσμός
της υπολογίζεται σε περίπου 450 φώκιες, με τις περισσότερες από τις
μισές να ζουν στις ελληνικές θάλασσες και στην τουρκική πλευρά του
Αιγαίου.
Θαλάσσια λιβάδια και ύφαλοι
Εξίσου
σημαντικά, αλλά λιγότερα γνωστά στο ευρύ κοινό, είναι τα θαλάσσια
λιβάδια Ποσειδωνίας και οι ύφαλοι ασβεστολιθικών ροδοφυκών, τα οποία αποτελούν τα πλέον παραγωγικά οικοσυστήματα των θαλασσών μας.
Όπως
αναφέρουν οι επιστήμονες από το «Αρχιπέλαγος», παρά το γεγονός ότι
προστατεύονται από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, καθώς και
από διεθνείς συμβάσεις, η ουσιαστική προστασία τους καθίσταται αδύνατη στις θάλασσες μας, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων των λιβαδιών Ποσειδωνίας και των υφάλων ασβεστολιθικών ροδοφυκών παραμέ νει αχαρτογράφητο και συνεπώς κανείς δεν γνωρίζει ποιες είναι οι περιοχές που πρέπει να προστατευτούν.
Τα
θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας, γνωστά και ως «φυκιάδες», αποτελούν τα
δάση της θάλασσας και υπολογίζεται ότι εκεί ζουν περισσότερα από 300
είδη χλωρίδας και 1.000 είδη πανίδας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ιδιαίτερα ότι τα
θαλάσσια λιβάδια δεν είναι φύκια, είναι ανώτερα φυτά τα οποία
ανθοφορούν και δίνουν καρπούς, καθώς έχουν χερσαίους προγόνους. Από τα
60 διαφορετικά είδη θαλάσσιων λιβαδιών που υπάρχουν παγκοσμίως, μόλις τα
4 είδη συναντώνται στις Ευρωπαϊκές θάλασσες.
Παρόλη
τη χερσαία προέλευση τους, τα διάφορα είδη θαλάσσιων λιβαδιών έχουν
προσαρμοστεί πλήρως στο υδάτινο περιβάλλον τους και σχηματίζουν
εκτεταμένα λιβάδια, από τα ρηχά παράκτια νερά μέχρι και βάθη 60 μέτρων.
Η Ποσειδωνία ( Posidonia oceanica ) είναι
είδος ενδημικό στη Μεσόγειο. Σχηματίζει πολύ πυκνά λιβάδια, τα οποία
αποτελούν τον πιο παραγωγικό τύπο οικοτόπου της Μεσογείου, καλύπτοντας
συνολική έκταση μεταξύ 25000 και 45000 τ.χμ. του βυθού της.
Τα θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας είναι οικότοποι θεμελιώδους σημασίας για τη Μεσόγειο:
-
Στη βάση του λιβαδιού, το δίκτυο ριζωμάτων και ριζών συγκρατεί το ίζημα
του θαλάσσιου πυθμένα, ενώ η υψηλή πυκνότητα των φύλλων του απορροφά
μέρος της ενέργειας των κυμάτων, και ως αποτέλεσμα περιορίζει φαινόμενα διάβρωσης παραλιών.
- Επιπλέον η τρισδιάστατη δομή των θαλάσσιων λιβαδιών τα καθιστά ιδανικές περιοχές αναπαραγωγής για
πολλά είδη ψαριών και ασπόνδυλων οργανισμών. Υπολογίζεται ότι
περισσότερα από 400 είδη χλωρίδας και 1000 είδη πανίδας ζουν μέσα στα
θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας.
- Οι υψηλοί ρυθμοί πρωτογενούς παραγωγής των θαλάσσιων λιβαδιών αποφέρουν
μεγάλες ποσότητες οξυγόνου και οργανικής ύλης. Το γεγονός ότι 30% της
οργανικής ύλης των λιβαδιών Ποσειδωνίας καταλήγει σε μεγαλύτερα βάθη,
δείχνει ότι αυτή η παραγωγή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για τα θαλάσσια
οικοσυστήματα στο σύνολο τους.
- Επίσης το φύλλωμα της Ποσειδωνίας συγκρατεί την αιωρούμενη οργανική ύλη, διατηρώντας τη διαφάνεια του θαλασσινού νερού.
Οι ύφαλοι ασβεστολιθικών ροδοφυκών (τραγάνα) θεωρούνται
ως ένα από τα «πιο καλά κρυμμένα μυστικά» της Μεσογείου και έχουν
χαρακτηριστεί ως ζώνη υψηλής βιοποικιλότητας. Αποτελούν οικοσύστημα
ιδιαίτερης σημασίας για την παραγωγικότητα των ιχθυαποθεμάτων, λόγω της υψηλής βιοποικιλότητας που παρουσιάζουν.
Για το σχηματισμό των υφάλων απαιτούνται πάνω από 7000 χρόνια, επομένως σε περίπτωση καταστροφής τους χρειάζονται αιώνες για να επανακάμψουν.
Πηγές:
Εφημερίδα Ανατολική Ακτή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου