Τι προκύπτει από τη διεθνή εμπειρία και τα πετυχημένα μοντέλα στο εξωτερικό – Πώς γίνονται οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις Αν ζούσατε στη Φινλανδία δεν θα σας έκανε εντύπωση αν σας έστελνε η εφορία τη φορολογική σας δήλωση συμπληρωμένη με την παραμικρή λεπτομέρεια για τα έσοδα, τις δαπάνες, τα περιουσικά στοιχεία και τις εκπτώσεις δαπανών από ασφαλιστικά προγράμματα κ. λπ. Οι εφορίες στη Φινλανδία συλλέγουν ηλεκτρονικά (oline ή μέσω cd) δεδομένα από τρίτες πηγές (εργοδότες, ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, καταστήματα, τράπεζες, χρηματιστηριακές εταιρείες κ. λπ.) και συμπληρώνουν τη φορολογική δήλωση του κάθε φορολογουμένου. Αν ο τελευταίος έχει αντίρρηση με όσα αναγράφονται, τότε έχει δικαίωμα να την αμφισβητήσει και να παρουσιάσει τα αποδεικτικά στοιχεία. Αποτέλεσμα; Μικρή φοροδιαφυγή, αυξημένα φορολογικά έσοδα και μικρό κόστος είσπραξης φόρων. Και η Φινλανδία δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα.
Σε κάποιες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, η παραοικονομία είναι πολύ περιορισμένη και οι ετήσιοι προϋπολογισμοί πετυχαίνουν με μεγάλη ακρίβεια τους στόχους για τα έσοδα και τις δαπάνες.
Προφανώς, οι πολίτες δεν είναι περισσότερο έντιμοι ούτε οι εφοριακοί και οι ελεγκτές είναι πιο ικανοί από τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Οπως επισημαίνουν στελέχη ελεγκτικών εταιρειών και εκθέσεις διεθνών οργανισμών, αλλά και πανεπιστημιακές μελέτες, η διαφορά έγκειται στο σύστημα και όχι στους ανθρώπους.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ, τα μικρότερα ποσοστά παραοικονομίας, που κυμαίνονται μεταξύ 7,5% και 10%, εμφανίζονται στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Ελβετία και την Αυστρία. Αντίθετα, στην κορυφή βρίσκεται η Ελλάδα με (επίσημο) ποσοστό 25% του ΑΕΠ και την ακολουθούν η Ιταλία (22%) και η Ισπανία (20%).
Γιατί συμβαίνει αυτό; Η «Κ» ζήτησε από στελέχη ελεγκτικών εταιρειών με διεθνή εμπειρία να παρουσιάσουν τα πιο επιτυχημένα φορολογικά συστήματα, αλλά και τις χώρες με τους πιο συνεπείς προϋπολογισμούς προκειμένου να εντοπίσουμε τη «συνταγή της επιτυχίας».
Η «συνταγή» έχει τρία βασικά συστατικά:
Πρώτον, δημιουργία φορολογικής συνείδησης με κίνητρα και αυστηρή τιμωρία.
Δεύτερον, ξεκάθαρο και απλό φορολογικό σύστημα που δεν αφήνει περιθώριο για παρανοήσεις ή για «παραθυράκια». Οι όροι «λογιστικές διαφορές», «συμβιβασμός», «ρυθμίσεις», «περαιώσεις» που στην Ελλάδα αποτελούν καθημερινή πρακτική, στις χώρες με συνεπείς προϋπολογισμούς και χαμηλή φοροδιαφυγή είναι άγνωστοι.
Τρίτον, ηλεκτρονικές διασταυρώσεις σε όλα και για όλους.
Στις ΗΠΑ τα πράγματα, ίσως, έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Εκεί οι αρμόδιες αρχές κινούνται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο ελέγχει συνεχώς την πορεία του προϋπολογισμού βάσει των στόχων και εντοπίζει τις αποκλίσεις και στη συνέχεια τις αιτίες. Στη συνέχεια καταρτίζει νέους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους. Για παράδειγμα, το 2008 είχε τεθεί ως στόχος η μείωση στις αποκλίσεις των δαπανών κάτω του 3%, η αύξηση του ποσοστού υποβολής δηλώσεων με ηλεκτρονικό τρόπο στο 80% των φορολογουμένων, αλλά και αύξηση του ποσοστού ικανοποποίησης των φορολογουμένων από τις παρεχόμενες υπηρεσίες στο 69%. Στατηγικό πλάνο διετίας με στόχους καταρίζει και η Ιρλανδία.
Παράλληλα, στις ΗΠΑ «τρέχει» ένα πρόγραμμα συνεχών ηλεκτρονικών διασταυρώσεων. Το 2007 έγιναν 1,8 δισ. διασταυρώσεις που οδήγησαν σε 4,76 εκατ. ύποπτες φορολογικές δηλώσεις και στον εντοπισμό φοροδιαφυγής ύψους 19,1 δισ. δολαρίων από 1,3 εκατ. φοροφυγάδες - οι περισσότεροι εκ των οποίων μέχρι τότε ήταν άγνωστοι στην εφορία (IRS).
Παρ' όλα αυτά, η παραοικονομία στις ΗΠΑ υπολογίζεται σε 1 τρισ. δολάρια και τα φορολογικά έσοδα που χάνονται μέσω φορολογικών παραδείσων και offshore σε 100 δισ. δολάρια.
Πρόσφατα ο πρόεδρος των ΗΠΑ ζήτησε από την αρμόδια επιτροπή παρακολούθησης και κατάρτισης προϋπολογισμού να εντοπιστούν οι «αποκλίσεις» στους στόχους και να περιοριστεί η φοροδιαφυγή προκειμένου να εξασφαλιστούν πόροι που θα διοχετευθούν στην κοινωνική πολιτική.
Η ανάλυση που πήρε στα χέρια του ο Μπαράκ Ομπάμα παρουσιάζει όλα τα κέντρα κόστους (έσοδα και δαπάνες και αποκλίσεις) σε τέτοια λεπτομέρεια που φτάνει μέχρι την απόκλιση για το κόστος του κολατσιού που δίνεται στα σχολεία.
Στη Δανία το 100% των φορολογικών δηλώσεων υποβάλλονται ηλεκτρονικά, με αποτέλεσμα ο δειγματοληπτικός έλεγχος και οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις να είναι εύκολες και αποτελεσματικές. Ετσι, στη Δανία 30 εφορίες (γραφεία) συλλέγουν στοιχεία, από ΦΠΑ μέχρι εργοδοτικές εισφορές, με ηλεκτρονικό τρόπο. Προσυμπληρωμένες δηλώσεις και συλλογή ηλεκτρονικών στοιχείων σε μεγάλο βαθμό υφίστανται στην Ισλανδία, τη Σουηδία και την Ισπανία.
Η Φινλανδία το 2005 συγχώνευσε τους εισπρακτικούς μηχανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης και της γενικής κυβέρνησης και απλοποίησε το φορολογικό σύστημα. Σε επιτυχημένες απλοποιήσεις προχώρησαν, επίσης, Αυστρία και Σλοβακία.
Αφορολόγητα
Ενα ακόμα χαρακτηριστικό των χωρών με μικρή φοροδιαφυγή είναι τα μικρά αφορολόγητα ποσά και οι μικρές φοροαπαλλαγές. Αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπου οι φοροαπαλλαγές είναι συγκεκριμένες (π. χ. παιδιά, έξοδα μετακίνησης για εργασία κ. λπ.).
Στην Ιαπωνία το αφορολόγητο αυξάνεται όσο μεγαλύτερο εισόδημα δηλώσει ο φορολογούμενος. Και στην Ελβετία το αφορολόγητο και οι εκπτώσεις υπολογίζονται ως ποσοστό του εισοδήματος μέχρι ένα ποσό.
Λουξεμβούργο και Βέλγιο θεωρούνται ότι διαθέτουν τους πιο αποτελεσματικούς μηχανισμούς είσπραξης εισφορών. Ισως διότι στις χώρες αυτές οι εισφορές εκπίπτουν από το εισόδημα.
Του Λεωνιδα Στεργιου / Lstergiou@kathierini. grΠηγή:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_10/01/2010_386142
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου