«Πυριτιδαποθήκη» της υφηλίου η Συρία

Η ΕΙΡΗΝΗ ΣΕ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ

«Πυριτιδαποθήκη» της υφηλίου η Συρία

Η κόντρα ΗΠΑ - Ρωσίας, οι τριγμοί NATO - Τουρκίας, οι εντάσεις Αγκυρας - Ουάσιγκτον, η απροθυμία των Ευρωπαίων και οι διαμάχες Σαουδικής Αραβίας - Ιράν βρίσκουν έκφραση στο έδαφος της και γίνονται απειλή μιας παγκόσμιας σύγκρουσης.

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ

cstasinopoulos@24media.gr

Στο χείλος δυνητικά μεγάλων συγκρούσεων δείχνει να ακροβατεί η διεθνής κοινότητα, με τις εστίες της έντασης να πολλαπλασιάζονται διεθνώς, τα ρήγματα να βαθαίνουν και τη «φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη» να διανύει περίοδο κρίσης εξαιτίας κυρίως του διαβρωτικού αντίκτυπου που έχουν σε αυτήν ο πρώτος χρόνος της προεδρίας Τραμπ και η απρόβλεπτη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Ακριβώς αυτή η απειλή νέων μεγάλων συγκρούσεων αναμένεται να βρεθεί και στο επίκεντρο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, που ξεκίνησε χθες και ολοκληρώνεται αύριο στην πρωτεύουσα της Βαυαρίας, με τη συμμετοχή ηγετών από ολόκληρο τον κόσμο. Ενδεικτική του προβληματισμού και η ετήσια έκθεση που δημοσιεύθηκε εν όψει της Διάσκεψης Ασφάλειας του Μονάχου (MSC), με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Στο χείλος του γκρεμού - και πίσω;».

Η κρίση που διανύει η «φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη» βρέθηκε στο επίκεντρο και της περσινής έκθεσης του MSC. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, λίγο πριν παραδώσει τα κλειδιά του Λευκού Οίκου στον νεοεκλεγέντα τότε Ντόναλντ Τραμπ, είχε ντύσει με τον μανδύα του προστάτη του «ελεύθερου κόσμου» τη Γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, μαντεύοντας προφανώς με μεγαλύτερη εγκυρότητα από τον υπόλοιπο κόσμο την πολιτική που θα ακολουθούσε ο διάδοχος του.

Ξεχωριστή θέση στην ανάλυση καταλαμβάνουν τα προβλήματα που έχουν προκύψει στην Αφρική, και ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους ειδικούς, την περίοδο αυτή οι εντάσεις σε πολλά σημεία του πλανήτη κορυφώνονται.

ΚΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΝΤΡΕΣ

Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της τάσης αυτής είναι η σημαντική επιδείνωση των ήδη κακών σχέσεων ΗΠΑ - Βορείου Κορέας, η εκτράχυνση των σχέσεων Ρωσίας - NATO σε ευρωπαϊκό έδαφος (αλλά και στη Συρία), η κόντρα Σαουδικής Αραβίας - Ιράν και, φυσικά, η γενικότερη κατάσταση που επικρατεί στη Μέση Ανατολή, με τη Συρία να παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής και των διεθνών ισορροπιών. Η σύγκρουση στη Συρία παρουσιάζεται, μάλιστα, ως η πιθανότερη αιτία μιας σημαντικού μεγέθους σύγκρουσης, καθώς οι τοπικές συγκρούσεις γίνονται περιφερειακές και οι περιφερειακές αρχίζουν να λαμβάνουν παγκόσμιες διαστάσεις στο πλαίσιο ευρύτερων ανταγωνισμών για τις σφαίρες επιρροής διεθνώς.

Η Συρία αποτελεί βασικό σημείο έκφρασης των αντιθέσεων με τις οποίες είναι αντιμέτωπη αυτήν την περίοδο η διεθνής κοινότητα. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στον πόλεμο της Συρίας και συνδυάζοντας τες με τις γνώμες των ειδικών, η εκτίμηση των ινστιτούτων διεθνών σχέσεων και των κέντρων στρατηγικής που συνέβαλαν στη σύνταξη της έκθεσης που παρουσιάστηκε στο Μόναχο δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη. Στα πεδία των μαχών της Συρίας το τελευταίο διάστημα γίνονται εμφανείς οι τριγμοί που παρατηρούνται εντός του NATO, με την Τουρκία να απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τη Δύση, η κόντρα Σαουδικής Αραβίας - Ιράν, ο ανταγωνισμός της Ρωσίας με τις ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις, πλην της Τουρκίας, και η «απρόθυμη» συμμετοχή των ευρωπαϊκών δυνάμεων στον υπό τις ΗΠΑ συνασπισμό. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί εδώ και περίπου έναν μήνα στη Συρία είναι ότι μέσα σε μία εβδομάδα καταρρίφθηκαν αεροσκάφη της Ρωσίας, της Τουρκίας, του Ιράν και του... Ισραήλ. Την εικόνα της πορείας προς μια διεθνή σύγκρουση συμπληρώνουν οι εξελίξεις της τελευταίας εβδομάδας.

Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας, Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα ψευδοκράτος σε συριακό έδαφος, εννοώντας προφανώς τις κουρδικές περιοχές, τις οποίες υπερασπίζονται και αμερικανικά στρατεύματα. Η δήλωση αυτή ήρθε μερικές ώρες αφ' ότου έγινε γνωστό ότι το Πεντάγωνο ζήτησε 300 εκατομμύρια δολάρια για «εκπαίδευση και εξοπλισμό» στη Συρία και άλλα 250 εκατομμύρια δολάρια για τις ανάγκες της φύλαξης των συνόρων της χώρας, προκαλώντας την οργή της τουρκικής ηγεσίας, η οποία έσπευσε να κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι δίνουν λεφτά και εξοπλίζουν τους «τρομοκράτες» του YPG. Τις τουρκικές ανησυχίες προσπάθησε να διασκεδάσει με δηλώσεις του ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Ρεξ Τίλερσον, ο οποίος από το βήμα της συνόδου στο Κουβέιτ, με θέμα τη μάχη κατά του ISIS, υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ «γνωρίζουν και αποδέχονται τις ανησυχίες της συμμάχου στον συνασπισμό και στο NATO Τουρκίας για την ασφάλεια της. Θα συνεχίσουμε να είμαστε απολύτως ξεκάθαροι με την Τουρκία για τις προσπάθειες μας να νικήσουμε το ISIS στη Συρία και στεκόμαστε στο πλάι της συμμάχου μας στο NATO στις αντιτρομοκρατικές της προσπάθειες».

Την ίδια ώρα, πάντως οι αμερικανικές δυνάμεις, όπως έγινε γνωστό τις τελευταίες ημέρες, δραστηριοποιούνται και στα ανατολικά της Συρίας, όπου πρόσφατα ενεπλάκησαν σε μάχες με ιρανικές πολιτοφυλακές. Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα, από την αμερικανική επίθεση στην περιοχή του Αλ Ταμπιγιέ, στις 7-8 Φεβρουαρίου, σκοτώθηκαν τουλάχιστον τέσσερις Ρώσοι πολίτες. Σύμφωνα με άλλες πηγές που επικαλούνται Σύρους αξιωματούχους, περισσότεροι από 100 Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν στις μάχες εκείνου του διημέρου στην ανατολική Συρία, όμως η ρωσική πλευρά αρνείται ότι στρατιώτες της ενεπλάκησαν σε μάχη και ότι σκοτώθηκαν, υποστηρίζοντας ότι εάν υπάρχουν νεκροί Ρώσοι πολίτες, τότε πρόκειται για μισθοφόρους.

Σύμφωνα με δηλώσεις του Σαμί Ναντίρτου Ινστιτούτου Στρατηγικών Υποθέσεως του Λεβάντε: «Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Αυτήν τη στιγμή στη Συρία έχει επικρατήσει ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος και οποιαδήποτε κλιμάκωση θα μπορούσε να στρώσει το έδαφος για έναν περιφερειακό ή διεθνή πόλεμο. Οι μεγάλες δυνάμεις βρίσκονται αυτήν τη στιγμή οι ίδιες στο έδαφος της Συρίας και όχι αντιπρόσωποι τους, όπως ήταν η κατάσταση το προηγούμενο διάστημα».

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Εν έτει 2018, με τον Τραμπ να έχει πια κλείσει ήδη έναν χρόνο στον Λευκό Οίκο, είναι πολλές οι προκλήσεις και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με πρώτη και σημαντικότερη την αβεβαιότητα που επικρατεί στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Για το ρήγμα στις διατλαντικές σχέσεις, το οποίο διευρύνεται τον τελευταίο χρόνο, υπεύθυνη θεωρείται η αμερικανική πλευρά που, όπως σημειώνεται στην έκθεση «Στο χείλος του γκρεμού - και πίσω;», έχει επιλέξει να απομακρυνθεί από τις φιλελεύθερες αρχές πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε (από τις ΗΠΑ) ο κόσμος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Σημειώνεται συγκεκριμένα πως η πολιτική που ασκεί ο Ντόναλντ Τραμπ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ουσία της «φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης» και συμβάλλει στη διάβρωση σε πολλά μέρη του κόσμου βασικών στοιχείων της, όπως ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, η ελευθερία του Τύπου, το διεθνές δίκαιο και η παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Παράλληλα, η κατάσταση στις ΗΠΑ μπορεί να συνδεθεί και με την άνοδο του εθνικισμού σε πολλές χώρες του κόσμου.

Συγκεκριμένα, στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη συγκαταλέγονται επίσης η αμυντική πολιτική που καλείται να υιοθετήσει στο πλαίσιο του NATO αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα πιθανά αποτελέσματα του Brexit, καθώς και οι εξελίξεις στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, με το Προσφυγικό να κατέχει σημαντική θέση μεταξύ αυτών. Για το Προσφυγικό, μάλιστα, η έκθεση της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια αναφέρει πως «πρέπει να ληφθεί αποφασιστική δράση, ούτως ώστε η Ευρώπη να αναδιατάξει την αναπτυξιακή της στρατηγική στα νότια της Μεσογείου».

Τα προβλήματα αυτά, όπως σημειώνεται, υπήρχαν ήδη από το 2017 και παρότι συνεχίζουν να καθορίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική, οι ειδικοί εκτιμούν ότι φέτος υπάρχει μια μικρή αχτίδα ελπίδας για το ευρωπαϊκό πείραμα, εξαιτίας της σταθερής οικονομικής ανάπτυξης, που είναι απροσδόκητα υψηλή για κάποιες χώρες, αλλά και της αναζωογόνησης των διαδικασιών διεύρυνσης της Ένωσης που παρατηρείται.  

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 17-19 ΦΕΒ.2018