ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ : Η Ελλάδα εκβιάζεται - Η Ευρώπη διαλύεται

Η Ελλάδα εκβιάζεται - Η Ευρώπη διαλύεται

Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Βιώνουμε άλλη μια περίοδο σκληρής δοκιμασίας και αβεβαιότητας, λόγω της συσσώρευσης αντιφάσεων και αντιθέσεων, συγκρούσεων συμφερόντων και στρατηγικών, που υπερβαίνουν κατά πολύ την εθνική μας κλίμακα και δημιουργούν μείζονες κινδύνους για το μέλλον της χώρας και του λαού μας.

Η διαπραγμάτευση και η περίφημη αξιολόγηση έχουν υπερβεί, εδώ και δύο μήνες, κάθε λογικό όριο και έχουν μετατραπεί σ’ ένα πεδίο εκβιασμών, απειλών και ανήκουστων απαιτήσεων. Το veto που προβάλλει το «σύστημα» Σόιμπλε, απαιτώντας τη, με κάθε όρο και τρόπο, συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα (όταν η ίδια η σχέση ΗΠΑ και Ευρώπης δοκιμάζεται και αναμένεται η τελική απόφαση του Ντ. Τραμπ για την παρουσία του ΔΝΤ στην Ευρώπη), αποδεικνύει ότι ο πολιτικός πόλεμος που διεξάγεται ασταμάτητα κατά της χώρας μας δεν αποτελεί παρά μια επιμέρους πτυχή, ένα σύμπτωμα της δρομολογημένης πια, από την ίδια τη γερμανική ελίτ, διάλυσης της πάλαι ποτέ ενιαίας ΕΕ.

Ίσως το μέλλον της Ευρώπης θα κριθεί στους επόμενους επτά μήνες που μεσολαβούν μέχρι τις γερμανικές εκλογές. Γιατί στην Ευρώπη δεν υπάρχει απλώς η οικονομική κρίση και το Προσφυγικό. Υπάρχει στρατηγικό αδιέξοδο ιστορικού, οντολογικού χαρακτήρα, που αφορά το παρόν και το μέλλον της, τη θέση της στον κόσμο.

Διάλυση: Σαν έτοιμη από καιρό

Δύο είναι τα κρίσιμα γεγονότα, οι ιστορικού χαρακτήρα εξελίξεις και επιλογές που επικαθόρισαν την πορεία της Ευρώπης τα τελευταία 25 χρόνια.

• Το πρώτο αφορά την υιοθέτηση του νεοφιλελεύθερου προτύπου με την περίφημη Συνθήκη του Μάαστριχτ, την επέτειο της οποίας «γιορτάζουμε» τις ημέρες αυτές. Η επανένωση των δύο Γερμανιών (μια απόλυτη επιλογή των ΗΠΑ, οι οποίες και ανέθεσαν στη Γερμανία τον ρόλο της πρωτεύουσας οικονομικής δύναμης σ’ ολόκληρη την Ευρώπη) και το νεοφιλελεύθερο οικονομικό πρότυπο, που εξειδικεύθηκε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στο πρόγραμμα της λιτότητας και των μηδενικών ελλειμμάτων και θα αποτελέσει το οικονομικό θεμέλιο της γερμανικής κυριαρχίας που εξελίσσεται στις ημέρες μας.

• Το δεύτερο ιστορικό γεγονός είναι η πολιτική και οικονομική υποταγή της Γαλλίας στη γερμανική ελίτ. Η Ευρωζώνη δεν διαμόρφωσε ένα πεδίο εξισορρόπησης και περιστολής της γερμανικής κυριαρχίας, όπως υπολόγιζε ο Φρ. Μιτεράν. Αντίθετα, το ευρώ αποτέλεσε έκφραση του γερμανικού μάρκου και επικαθόρισε σε έναν μεγάλο βαθμό τους ευρύτερους οικονομικούς και πολιτικούς συσχετισμούς μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και οικονομιών.

Μέσα από τον ανταγωνισμό αυτό η Γαλλία απώλεσε το κύριο ιστορικό της πλεονέκτημα: Την πολιτική της θέση και κυριαρχία ως εκπρόσωπος των αστικών επαναστάσεων και των συνταγματικών αρχών που θεμελιώθηκαν στο διαφωτιστικό πρότυπο.

Η εικόνα του Ν. Σαρκοζί να σύρεται πίσω από την Άνγκ. Μέρκελ, να υποτάσσεται πλήρως στα κελεύσματά της, να αποτελεί τον κυρίαρχο πόλο πολιτικής οικονομικής νομιμοποίησης των αποφάσεων και επιλογών της γερμανικής ελίτ αποτελούν εκφράσεις και γεγονότα της πλήρους σχεδόν πολιτικής υποταγής της Γαλλίας στη γερμανική κυριαρχία.

Δυστυχώς, ο Φρ. Ολάντ δεν παρεξέκλινε της γραμμής αυτής, αλλά, αντίθετα, οδήγησε στην ιστορικού τύπου παγίωσή της.

Ίσως η γαλλική πολιτική ελίτ να αρκείται σ’ ένα «ξεροκόμματο», σε μια δήθεν ισότιμη σχέση Γαλλίας - Γερμανίας, σ’ έναν άξονα που υπάρχει μόνο στην εικόνα, στην επικοινωνία. Ενώ την ίδια στιγμή επιβάλλονται σκληρά μέτρα στη Γαλλία και ο γερμανός υπουργός Οικονομικών αναφέρεται περιφρονητικά στο Γαλλικό Κοινοβούλιο, που επιμένει να αποφασίζει ενώ τα μέτρα θα έπρεπε να τα εγκρίνουν οι τεχνοκράτες…

Εκλογές που αποτυπώνουν την κρίση

Εκλογές, λοιπόν, στην Ευρώπη… Στην Ολλανδία, στη Γαλλία, στη Γερμανία και πιθανώς στην Ιταλία, όπου εδώ και χρόνια οι κυβερνήσεις, κατ’ έθος, διορίζονται.

Ποιος φοβάται την Ακροδεξιά; Όχι βεβαίως η γερμανική ελίτ και το σύστημα συμφερόντων που εκπροσωπεί ο Β. Σόιμπλε. Το μόνο που ενδιαφέρει το δίδυμο Μέρκελ - Σόιμπλε είναι οι ψήφοι που πιθανώς θα αποσπάσει από το κόμμα τους το κόμμα της «εναλλακτικής» Ακροδεξιάς στη χώρα τους… Εκεί εξαντλούνται οι δημοκρατικές τους ευαισθησίες και ανησυχίες…

Στην Ολλανδία η Ακροδεξιά προβάλλει ως πρώτη δύναμη και θα πρωταγωνιστήσει στην επόμενη πολυκομματική, εξ’ αντικειμένου, κυβέρνηση… Οπότε ο Γ. Ντάισελμπλουμ μας εγκαταλείπει και η ευρωπαϊκή Κεντροαριστερά χάνει ένα επιφανές μέλος της… Αναζητείται συνεπώς νέος αχυράνθρωπος για το Eurogroup, το λημέρι του Β. Σόιμπλε, ελπίζουμε μέχρι το φθινόπωρο…

Στη Γαλλία το σοσιαλιστικό κόμμα πληρώνει ακριβά τόσο την ενσωμάτωσή του στο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα της λιτότητας της γερμανικής ελίτ όσο και την πολιτική υποβάθμιση και υποταγή της Γαλλίας στη Γερμανία, γεγονός που οι συνέπειές του υπερβαίνουν τους συνήθεις κομματικούς και ιδεολογικούς διαχωρισμούς.

Η Κεντροδεξιά έκαψε τους υποψηφίους της και οι μόνες εναλλακτικές στα πρόσωπα του Φρ. Φιγιόν και του Εμ. Μακρόν έχουν σοβαρά μειονεκτήματα, με κυριότερο εκείνο που αφορά τη διαχείριση του μοντέλου της λιτότητας και την επιβολή σκληρών μέτρων κατά την κυβερνητική τους θητεία.

Αντίθετα, η Μ. Λεπέν και η εθνικιστική Ακροδεξιά συγκροτούν έναν ισχυρό, συνεκτικό πόλο. Ακόμα και στην περίπτωση εκλογής στον δεύτερο γύρο του Εμ. Μακρόν (όπως φαίνεται από τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις), ένα ποσοστό της τάξεως του 35%-37% της Μ. Λεπέν θα συγκροτεί μια κυρίαρχη πολιτική και κοινωνική δύναμη και θα επηρεάζει τις εξελίξεις καθόσον θα εδραιώνεται πάνω σε δύο βασικά προτάγματα, που αποτελούν και την αχίλλειο πτέρνα των αντιπάλων της: Την κατάργηση της πολιτικής της λιτότητας και την ανάκτηση της πολιτικής - εθνικής κυριαρχίας της Γαλλίας. Κι αυτό ανεξάρτητα από το εάν αυτοί οι στόχοι είναι εφικτοί.

Κρίσιμος πόλος η Γαλλία

Επιμένουμε για την περίπτωση της Γαλλίας: Ήδη στη Γερμανία εκδιπλώνεται η στρατηγική της κατάτμησης της Ευρωζώνης σε δύο τουλάχιστον ταχύτητες, ώστε η Γερμανία να κτίσει ένα νέο τείχος το οποίο θα διασφαλίσει το απρόσβλητο της κυριαρχίας της. Η ίδια η Άνγκ. Μέρκελ θεώρησε ότι το ζήτημα αυτό θα πρέπει να συζητηθεί στην προσεχή, επετειακή σύνοδο της Ρώμης, που θα αφορά το μέλλον της Ευρώπης…

Ποιο είναι το σημείο-κλειδί; Η στάση της Γαλλίας. Εάν οι όποιες γαλλικές κυβερνήσεις, η γαλλική οικονομικοπολιτική ελίτ υποστηρίξουν μια τέτοια στρατηγική, ευελπιστώντας ότι θα διασφαλίσουν τον ρόλο του δεύτερου, ευπειθούς, εταίρου, τότε η Ευρώπη θα βαδίσει οριστικά στην οργανική - θεσμική διαίρεση και στη διάλυση. Οι λίγοι μήνες που απομένουν μέχρι τις εκλογές είναι κρίσιμοι όχι μόνο για το μέλλον της Γαλλίας αλλά για την πορεία και την τύχη της ίδιας της ΕΕ. Εάν δεν υπάρξει πολιτικό αντίβαρο, ένας ευρύτερος κοινωνικοπολιτικός συσχετισμός τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στο πλαίσιο των χωρών της Νότιας Ευρώπης, τότε το παιγνίδι είναι οριστικά χαμένο.

Η Ιταλία από την πλευρά της βαδίζει επί ξυρού ακμής. Ενδεχόμενη εκλογική αναμέτρηση είναι πιθανόν να έχει ως αντιπάλους τον Μπέπε Γκρίλο και τον Ματέο Ρέντσι, με επιδιαιτητή και βασικό ρυθμιστή των εξελίξεων τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι… Οπότε όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοιχτά.

Το SPD «ξύπνησε»

Στη Γερμανία το SPD «ξύπνησε» την τελευταία περίοδο, ωθούμενο κυρίως από το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως παρά από την ανησυχία της απώλειας της πολιτικοϊδεολογικής και κοινωνικής του ταυτότητας. Ο δρόμος μέχρι τις γερμανικές εκλογές είναι μακρύς -με τα δεδομένα του σύγχρονου πυκνού πολιτικού χρόνου- και ο πλήρης απεγκλωβισμός του SPD από το δίπολο Χριστιανοδημοκράτες / λιτότητα μοιάζει ιδιαίτερα δυσχερής. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η αποδυνάμωση του «συστήματος» Σόιμπλε θα είναι ευεργετική και για την ίδια τη Γερμανία και για την Ευρώπη.

Εμάς όμως μας πιέζει ασφυκτικά η μέγγενη του χρόνου. Το πρόβλημα για τη χώρα μας δεν είναι ένας νέος -έστω και ανεκτός- συμβιβασμός αλλά μια σαφής και προσδιορισμένη προοπτική σε οικονομικό και παραγωγικό επίπεδο.

Δυστυχώς, οι δύο βασικοί δυνάστες μας και το «σύστημα» Σόιμπλε και το ΔΝΤ -ο καθένας για δικούς τους λόγους- κινούνται προς την κατεύθυνση αλλαγής ή και διάλυσης της Ευρωζώνης. Οι ανοικτές προτροπές εκπροσώπων της διακυβέρνησης Τραμπ για τη διάλυση της ΕΕ διατυπώνονται σε καθημερινή βάση, ενώ το Grexit και οι εκβιασμοί του Β. Σόιμπλε κατά της χώρας μας έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις ακόμα και μέσα στη Γερμανία.

Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί όχι μια διαπραγμάτευση που στηρίζεται στη συμφωνία-Μνημόνιο της 13ης Ιουλίου του 2015 αλλά μια κατάσταση που την ξεπερνά, καθώς αφορά εθνικές και υπερεθνικές στρατηγικές.

Υπάρχουν περιθώρια έντιμου συμβιβασμού ή θα υπάρξει μια ενδιάμεση τυπική-άτυπη συμφωνία μέχρι τις γερμανικές εκλογές, που θα δεσμεύει με γενικούς όρους την Ελλάδα για πιθανά μέτρα μετά το 2018 και θα ανοίξει τον δρόμο της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ; Μόνο η γενικότερη κρίση και ο φόβος μιας νέας έντασης με επίκεντρο τη χώρα μας μπορεί να αποτρέψει τα χειρότερα και να επιτρέψει μια θετική έκβαση. Γιατί η λογική και η αλληλεγγύη έχουν από καιρό εκλείψει από την ολιγαρχική εξουσία που δυναστεύει την Ευρώπη.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ