ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ : Η αφύπνιση του Ευρωπαϊκού Νότου

Λισαβόνα (28.1.2017)

Η αφύπνιση του Ευρωπαϊκού Νότου

Αργά αλλά σταθερά τα βήματα συνεργασίας

Του ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ Πρέσβη ε.τ.

Όπως είχε αποφασισθεί στη Σύνοδο των Αθηνών (8.9.2016), οι ηγέτες των επτά χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα, Κύπρος) συνήλθαν εκ νέου στη Λισαβόνα (28.1.2017) προκειμένου να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων του Ευρωμεσογειακού Νότου όπως και να εξετάσουν την πορεία της ΕΕ, που κλυδωνίζεται σε μια περίοδο μεγάλης οικονομικής κρίσης και διεθνών ανακατατάξεων.

Η συνάντηση προσλάμβανε ιδιαίτερη σημασία εν όψει και της επικείμενης άτυπης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ (3.2.2017) στην πρωτεύουσα της Μάλτας, Βαλέτα, και της πανηγυρικής Συνόδου τον προσεχή Μάρτιο στη Ρώμη για τα 60 χρόνια από την υπογραφή της ιδρυτικής Συνθήκης της τότε ΕΟΚ που εξελίχθηκε στη σημερινή ΕΕ.

Οι εργασίες της συνόδου κατέληξαν με τη Διακήρυξη της Λισαβόνας (Lisboa Declaration), το περιεχόμενο της οποίας κινείται στις ίδιες, περίπου, γραμμές με εκείνες της Διακήρυξης των Αθηνών. Το σημαντικότερο στοιχείο που συγκρατείται είναι το γεγονός αυτό καθ’ εαυτό της συνόδου, δηλαδή η επιβεβαίωση της βούλησης των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου να λειτουργήσουν ως ομάδα εντός της ΕΕ προκειμένου να προβάλουν την ιδιαιτερότητά τους και να απαιτήσουν τον σεβασμό από τους άλλους εταίρους και τα δικαιώματα που πηγάζουν από τη θέση τους αυτή.

Όπως σαφώς διαφαίνεται από το κείμενο της διακήρυξης, αλλά κυρίως από τις τοποθετήσεις των έξι ηγετών στην κοινή συνέντευξη Τύπου, φανερή είναι η προσπάθεια να αποφευχθεί η δημιουργία εντυπώσεων ότι οι επτά χώρες λειτουργούν ως ομάδα εντός της ΕΕ ή ως μέτωπο κατά των βορείων, που ηγεμονεύονται από το Βερολίνο. Σαφέστερα αφορά την ομάδα των χωρών Visegrad, των οποίων η στάση σε ζέοντα θέματα που απασχολούν την ΕΕ, όπως το Προσφυγικό - Μεταναστευτικό, βλάπτει τις χώρες του Νότου και συγχρόνως περιφρονούν τις αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων που έχουν συνυπογράψει. Η επιμελής προσπάθεια αποφυγής εντυπώσεων μετώπου επιβεβαιώνεται και από την απουσία του Προέδρου της Μάλτας, που το τρέχον εξάμηνο ασκεί την προεδρία της ΕΕ, από την κοινή συνέντευξη Τύπου. Προφανώς ήθελε να αποφύγει τη δημιουργία εντυπώσεων ότι οι απαντήσεις του απηχούσαν και τις θέσεις της ΕΕ. Και όμως στη διεθνή διπλωματική πρακτική ο εκπρόσωπος μιας χώρας μπορεί να λειτουργήσει υπό διπλή ιδιότητα, διαχωρίζοντας, κατά περίπτωση, τη συλλογική από την εθνική ιδιότητα.

Από πλευράς θεμάτων ιδιαίτερου ελληνικού ενδιαφέροντος, σημειώνεται η στήριξη της συνόδου στο Κυπριακό, με αναφορά στην ανάγκη επίλυσης βάσει των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, χωρίς καθεστώς εγγυήσεων. Η σχετική παράγραφος θα ήταν, ασφαλώς, πληρέστερη αν γινόταν ρητή αναφορά και στην απόσυρση των στρατευμάτων κατοχής. Αντίστοιχα, άμεση υποστήριξη παρέχεται στην ανάγκη κλεισίματος της δεύτερης αξιολόγησης, για την οποία οι δυστροπίες των δανειστών εγκυμονούν πολλούς κινδύνους, και όχι μόνο για την Ελλάδα. Ιδιαίτερα σημειώνεται η αναφορά ότι η αξιολόγηση πρέπει να στηρίζεται στο ευρωπαϊκό κεκτημένο (acquis), στον σεβασμό των δημοκρατικών και συνταγματικών αρχών και αξιών της ΕΕ. Σε σχέση με την Τουρκία γίνεται αναφορά στον σεβασμό και στην εφαρμογή της Συμφωνίας επανεισδοχής Τουρκίας - ΕΕ, σε στενή συνεργασία και με τις ασιατικές χώρες που υπάρχουν σχετικά προβλήματα.

Σε αντίθεση με την ισχνή αναφορά που γίνεται στην αντιμετώπιση του Προσφυγικού, αναλυτικότατες είναι οι αναφορές στο Μεταναστευτικό (παράνομη μετανάστευση), γεγονός που αντανακλά στα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χώρες της Κεντρικής Μεσογείου (Ιταλία, Μάλτα) και σε μικρότερο βαθμό Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Προβληματισμός εκφράζεται και για τη Λιβύη και άλλες αφρικανικές χώρες, από τις οποίες προέρχεται ο μεγαλύτερος αριθμός λαθρομεταναστών, και υπογραμμίζεται η ανάγκη μιας ευρύτερης κοινοτικής πολιτικής για τις χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Αφρικής.

Δεν λείπει από τη διακήρυξη και η τοποθέτηση έναντι των πολιτικών εξαγγελιών του νέου αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και τονίζεται ότι οι προστατευτικές πρακτικές δεν δίνουν απάντηση στα προβλήματα διεθνούς εμπορικού και οικονομικού περιεχομένου.

Εν όψει και της άτυπης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στη Βαλέτα της Μάλτας και της πανηγυρικής της Ρώμης, τον προσεχή Μάρτη, υπογραμμίζεται η ανάγκη για σειρά πολιτικών που πρέπει να υιοθετηθούν και να εφαρμοσθούν από την ΕΕ για την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την παροχή ασύλου, την ασφάλεια των πολιτών όπως και για μεταρρυθμίσεις της ΟΝΕ και την οικονομική πολιτική. Μέσα από τις γραμμές της διακήρυξης διαπιστώνεται η αυξανόμενη αγωνία για την πορεία της διαιρεμένης σήμερα Ευρώπης σε Βορρά και Νότο, μαζί με την αποφασιστικότητα των νοτίων χωρών να συμβάλλουν ώστε η ΕΕ να ανταποκριθεί στην αποστολή της και στις προσδοκίες των πολιτών της.

Πλέον σαφής ήταν η θέση που εξέφρασε ο έλληνας πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου ότι οι χώρες του Νότου δεν είναι ο φτωχός συγγενής της ΕΕ.

Οι δύο επικείμενες Σύνοδοι Κορυφής, στη Βαλέτα της Μάλτας και στη Ρώμη, θα δείξουν αν η ομάδα των χωρών του Ευρωμεσογειακού Νότου θα κατορθώσει να επιβιώσει και να συμβάλει αποφασιστικά στα δρώμενα της ΕΕ, χωρίς αντιπαραθέσεις με τον Ευρωπαϊκό Βορρά, κάτι που άλλωστε δεν είναι στις προθέσεις της. Το γεγονός ότι ήδη έχουν προγραμματιστεί οι επόμενες συναντήσεις, πρώτα στην Ισπανία -η οποία, σημειωτέον, δείχνει να μετακινείται από τη μέχρι σήμερα ακολουθούμενη γραμμή σύμπλευσης με το Βερολίνο- και μετά στη Μάλτα, αποτελεί ένδειξη ότι βαίνουμε προς μια θεσμοθέτηση της ομάδας των νοτίων χωρών. Όσοι δυσπιστούν τους παραπέμπουμε στη διάσημη ρήση του Γαλιλαίου… «Eppur si muove»!

ΤΟ ΠΑΡΟΝ