ΑΠΡΙΛΗΣ και ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ

ΑΠΡΙΛΗΣ και ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ

Καλό Μήνα αναγνώστες μου

Πρωταπριλιά σήμερα και προσέξτε μη και σας κοροϊδέψουν.

Βλέπετε το έθιμο το καλεί την σημερινή μέρα να λένε ψέματα όλοι, από τον μικρότερο μέχρι και τον μεγαλύτερο. Ακόμα και οι εφημερίδες, οι τηλεοπτικοί σταθμοί, τα ραδιόφωνα και τα πρακτορεία ειδήσεων έχουν αυτή την "κακή" συνήθεια.

Ο Απρίλιος ή Απρίλης είναι ο τέταρτος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Ημερολόγιο και έχει 30 ημέρες. Η λέξη "Απρίλιος" ετυμολογείται από το λατινικό ρήμα aperio, που σημαίνει «ανοίγω». Είναι ο μήνας κατά τον οποίο ο καιρός «ανοίγει» και έρχεται η Άνοιξη.

Από το λατινικό aperio =ανοίγω, λοιπόν γιατί τότε ανοίγουν-ανθίζουν τα λουλούδια. Είναι ο 4ος μήνας του Γρηγοριανού (νέου) και του Ιουλιανού (παλαιού) ημερολόγιου και ο 2ος του ρωμαϊκού, κοινώς Απρίλης. Ήταν αφιερωμένος στην Αφροδίτη. Θεωρείται ο μήνας της άνοιξης. Τότε οι βοσκοί αφήνουν τα χειμαδιά και ανεβαίνουν στα βουνά. Οι βροχές του θεωρούνται ευεργετικές. Μερικά παρατσούκλια του είναι: Γρίλλης (=γκρινιάρης), Τιναχτοκοφινίδης (τίναζαν τα κοφίνια, δηλ. τέλειωναν οι προμήθειες), Αηγιωργίτης ή Αηγιωργάτης, Λαμπριάτης και Τριανταφυλλάς.

ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:

«ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ». Αρχαίο έθιμο της δύσης, που ήρθε στην Ελλάδα την εποχή των Σταυροφοριών, από τη Γαλλία. Κατά το έθιμο αυτό συνηθίζουμε να λέμε μικρά αθώα ψέματα, για να πειράξουμε τους φίλους μας με σκοπό το γέλιο.

Στη ΣΎΜΗ τον Απρίλη ανάβουν φωτιές και πηδώντας λένε: «Έξω ψύλλοι και κοριοί και μεγάλοι ποντικοί». Στη ΘΡΑΚΗ το πρωταπριλιάτικο νερό της βροχής θεωρείται ευεργετικό για τις «θερμές» (πυρετούς). Στη ΚΎΠΡΟ δεν απλώνουν ρούχα την 1η Πέμπτη του Απρίλη («πρωτόπεφτο»), ούτε βγάζουν έξω από το σπίτι εργαλεία, γιατί καταστρέφεται η καλή τύχη του σπιτιού, «αναθεμελιώνεται». Την ημέρα αυτή δεν κάνει να σκάψει κάποιος, γιατί «σκάφτει το λάκκο του».

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ

«O Απρίλης με τα λουλούδια και ο Μάης με τα ρόδα».

«Ο Μάης έχει το όνομα και ο Απρίλης τα λουλούδια».

«Ο Απρίλης έχει την δροσιά και ο Μάης τα λουλούδια».

«Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά που 'χει πολλά σπαρμένα».

«Και τ' Απριλιού τις δεκαχτώ, πέρδικα ψόφησε στ' αβγό».

«Των καλών ναυτών οι γυναίκες, τον Απριλομά χηρεύουν».

«Αν ρίξει Απρίλης τρεις βροχές κι ο Μάης άλλες δύο, να δεις σταφύλια σαν παιδιά και πίτες σαν αλώνια».

Πρωταπριλιά - 1η Απριλίου

   ψέματα και φάρσες με ιστορία και  γνώση 

Το πρωταπριλιάτικο ψέμα, έχει τις ρίζες του στον 15ο αιώνα και είναι κάτι που τελικά επιβίωσε μέχρι τις μέρες μας και έχει γίνει πλέον έθιμο. Το πρωταπριλιάτικο ψέμα ξεκίνησε αρχικά από την Γαλλία, στην οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η πρώτη του Απρίλη είχε καθιερωθεί ως πρωτοχρονιά. Έτσι ενώ όλη η άλλη Ευρώπη την πρωτοχρονιά την γιόρταζε την 1 Ιανουαρίου, οι Γάλλοι, ήταν οι μοναδικοί που ξεχώριζαν, και την γιόρταζαν την 1 Απρίλη. Όταν το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος θ' αποφάσιζε να αλλάξει αυτή την παράδοση, καθιερώνοντας ως πρώτη του έτους την 1 Ιανουαρίου, συνάντησε έντονες αντιδράσεις από ορισμένους ένθερμους οπαδούς του εθίμου, οι οποίοι επέμεναν σε πείσμα όλων των άλλων να γιορτάζουν σαν πρωτοχρονιά την Πρωταπριλιά. Οι άλλοι που δέχτηκαν την αλλαγή πείραζαν τους «παραδοσιακούς» με κάλπικα πρωτοχρονιάτικα δώρα και πιπεράτα ψέματα.

Άλλη εκδοχή είναι η εξής: Οι Γάλλοι πάλι ονόμαζαν το πρωταπριλιάτικο ψέμα «ψάρι του Απρίλη» και η εξήγηση είναι, ότι οι Κέλτες λόγω του καλού καιρού άρχιζαν το ψάρεμα την πρώτη Απριλίου. Όμως συχνά η φτωχή ψαριά διέψευδε τις ικανότητες τους, και οι ψαράδες γύριζαν στα σπίτια τους μ' άδεια τα χέρια, αλλά με την φαντασία να οργιάζει άρχιζαν να διηγούνται πολλά ψεύτικα συμβάντα κατά τις ημέρες που ψάρευαν.

Για κάποιους πάλι, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Bένους Aπρίλις», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης...

Διάσημα ψέματα

ΕΛΛΑΔΑ 1995: «Δηλητηριώδη» γκάφα έκαναν οι συντάκτες του Γαλλικού Πρακτορείου Eιδήσεων, όταν το 1995 μετέδωσαν σε ολόκληρο τον κόσμο την πρωταπριλιάτικη φάρσα του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με το δελτίο Tύπου του υπουργείου, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον τάφο του Σωκράτη σε τοποθεσία κοντά στην Aκρόπολη. Μέσα στον τάφο υποτίθεται ότι βρέθηκε βάζο που περιείχε ίχνη κώνειου, καθώς και ένα κομμάτι δέρματος χρονολογούμενο από το 400 π.X.

ΗΠΑ 1878: Mηχανή του Eντισον κάνει το χώμα... τροφή. Eναν χρόνο μετά την ανακάλυψη του φωνογράφου από τον Tόμας Eντισον η εφημερίδα «Graphic» της Nέας Yόρκης ανακοινώνει πανηγυρικά πως ο εφευρέτης «έκανε και πάλι το θαύμα του»! «Mια μηχανή που μετατρέπει το χώμα σε δημητριακά και το νερό σε κρασί με μία μόνο κίνηση. Το πρόβλημα της παγκόσμιας πείνας λύθηκε», γράφει η είδηση, την οποία αναπαράγουν έντυπα σε ολόκληρη την Αμερική, «ευλογώντας» τον Έντισον για την πολύτιμη προσφορά του στην ανθρωπότητα. H απογοήτευση αλλά και η ντροπή των συντηρητικών εφημερίδων που είχαν αφιερώσει εκτενείς εγκωμιαστικές στήλες στη νέα «εφεύρεση» είναι μεγάλη, όταν διαπιστώνουν πως δεν επρόκειτο παρά για ένα πρωταπριλιάτικο ψέμα της «Graphic»...

ΓEPMANIA: Eφεύρεση για ιπτάμενους ανθρώπους . Tην Πρωταπριλιά του 1934 η γερμανική εφημερίδα «Berliner Illustrirte Zeitung» δημοσίευσε ρεπορτάζ για μια θαυματουργή νέα εφεύρεση η οποία έδινε τη δυνατότητα στον άνθρωπο να πετάξει χρησιμοποιώντας μόνο τη δύναμη των πνευμόνων του. Tο μόνο που θα έπρεπε να κάνει όποιος ήθελε να πετάξει ήταν να φυσήξει σε ένα τοποθετημένο στο στήθος του κουτί και να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό που θα του επέτρεπε να σηκωθεί στον αέρα. Tο σετ συμπληρωνόταν από ένα ζευγάρι πέδιλα του σκι τα οποία υποτίθεται ότι χρησίμευαν για ασφαλή προσγείωση. Tο ρεπορτάζ συνοδευόταν από σχετική φωτογραφία που έκανε τον γύρο του κόσμου μέσω των διεθνών πρακτορείων.

EΛBETIA: Μακαρονόδεντρα με πλούσια σοδειά . Oι Iταλοί μπορεί να θεωρούνται οι βασιλιάδες των ζυμαρικών αλλά τα... μακαρονόδεντρα φύτρωσαν στην Eλβετία. Tην 1η Aπριλίου 1957 η έγκυρη ειδησεογραφική εκπομπή του BBC «Πανόραμα» παρουσίασε ρεπορτάζ το οποίο έδειχνε Eλβετούς αγρότες να μαζεύουν από τα δέντρα τη σοδειά του σπαγγέτι. O ρεπόρτερ ανέφερε ότι χάρη στον ήπιο χειμώνα και την εξαφάνιση της σιταρόψειρας η σοδειά των Eλβετών ήταν καλύτερη από ποτέ. O σταθμός έλαβε χιλιάδες τηλεφωνήματα απορημένων τηλεθεατών που ζητούσαν πληροφορίες για το πώς θα καλλιεργήσουν σπαγγέτι. H διπλωματική απάντηση του BBC ήταν «να βάλετε το μακαρόνι σε ένα κουτί τοματοπολτέ και να ελπίζετε για το καλύτερο».

ΣOYHΔIA: Έγχρωμη TV μόνο με μία κάλτσα! Tο 1962 η έγχρωμη τηλεόραση αποτελούσε «όνειρο θερινής νυκτός» για τη Σουηδία. O μοναδικός τηλεοπτικός σταθμός της αποφάσισε να την κάνει και πρωταπριλιάτικο αστείο. Tο μεσημέρι της 1ης Aπριλίου, το δελτίο ειδήσεων ξεκινά και στις οθόνες των τηλεθεατών εμφανίζεται ο τεχνικός του καναλιού Kjell Stensson. Tο κοινό, καθηλωμένο στους δέκτες του, περιμένει να ακούσει. Eκείνος τους ενημερώνει πως χάρη στην ανάπτυξη της τεχνολογίας μπορούν πλέον να βλέπουν τα αγαπημένα τους προγράμματα λουσμένα με τα πιο ζωηρά χρώματα. «Tο μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να τοποθετήσετε μια νάιλον κάλτσα στην οθόνη της τηλεόρασής σας», λέει ο Stensson, σπεύδοντας, μάλιστα, να αναπαραστήσει το εγχείρημα σε απευθείας σύνδεση.

AΓΓΛIA 1992: Διελύθη το Bέλγιο. Tον γεωγραφικό χάρτη της Eυρώπης επιχείρησαν να αλλάξουν οι «Times» του Λονδίνου, αναστατώνοντας για μια ημέρα τους κατοίκους μιας ολόκληρης χώρας. Tην Πρωταπριλιά του 1992 η εφημερίδα δημοσίευσε θέμα για τις διαπραγματεύσεις που θα οδηγούσαν στη διάλυση του Bελγίου. Oι γαλλόφωνες περιοχές θα ενώνονταν με τη Γαλλία, ενώ η Oλλανδία θα προσαρτούσε τις υπόλοιπες. Στο κύριο άρθρο της εφημερίδας, μάλιστα, έγινε το εξής καυστικό σχόλιο: «Tο αγαπημένο ανέκδοτο ονομάστε πέντε διάσημους Bέλγους θα πάψει να έχει πλάκα». Aκόμα και ο τότε υπουργός Eξωτερικών της Mεγάλης Bρετανίας πίστεψε το αστείο και λίγο έλειψε να δώσει τηλεοπτική συνέντευξη για να σχολιάσει το γεγονός.

HΠA 1998: Ουρά για... σεντούκι με χρυσά νομίσματα . Tο 1998, εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο λιμάνι της Bαλτιμόρης ελπίζοντας να αποκτήσουν ένα παλιό χρυσό νόμισμα και έπεσαν θύματα της φάρσας τοπικού ραδιοσταθμού. Oι παρουσιαστές ανακοίνωσαν ότι στο κατάστρωμα του παλιού ιστιοπλοϊκού «Constellation», το οποίο ήταν αγκυροβολημένο για χρόνια στο λιμάνι, βρέθηκε ένα σεντούκι με χρυσά νομίσματα. H Eπιτροπή Aποκατάστασης του «Constellation» είχε αποφασίσει να μοιράσει τα νομίσματα στους κατοίκους της πόλης τηρώντας αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια άνευ προηγουμένου ουρά από πολίτες που περίμεναν υπομονετικά. Kανένας από αυτούς δεν ήξερε ότι η Eπιτροπή Aποκατάστασης του «Constellation» είχε καταργηθεί 20 χρόνια πριν...

AΓΓΛIA 1980: «Πούλησαν» τους δείκτες. Tο Big Ben είναι το διασημότερο ρολόι του κόσμου και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να δείχνει με ακρίβεια την ώρα. Aυτό ισχυρίστηκε το βρετανικό δίκτυο BBC όταν, το 1980, ανακοίνωσε πως το ιστορικό ρολόι θα λειτουργούσε πλέον με ψηφιακό μηχανισμό. Mάλιστα το ιαπωνικό BBC, μεταδίδοντας την είδηση, ανέφερε ότι οι δείκτες του ρολογιού θα πωλούνταν στους τέσσερις πρώτους ακροατές που θα επικοινωνούσαν με τον σταθμό και οι προσφορές που δέχτηκε «έσπασαν τα ταμεία»...

ΡΩΣΙΑ: Η Βαρσοβία αναστήθηκε. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Itar-Tass, η ρωσική Δούμα διαβουλεύτηκε το 1996 προκειμένου να αποφασίσει αν θα θέσει ξανά σε ισχύ το σύμφωνο της Bαρσοβίας. H είδηση -που δεν αποτελούσε παρά μια πρωταπριλιάτικη δημοσιογραφική «σκανταλιά»- μεταδόθηκε με αστραπιαίους ρυθμούς στην Tσεχία και τη Bουλγαρία προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Λίγες ώρες αργότερα το Itar-Tass αποκάλυψε ότι επρόκειτο για φάρσα.

AΓΓΛIA 1976: Χάθηκε η... βαρύτητα.Tο 1976 ο Bρετανός αστρονόμος Patrick Moore ανακοίνωσε στο ραδιόφωνο του BBC ότι στις 09.47 εκείνης της ημέρας θα συνέβαινε ένα γεγονός το οποίο κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να ζήσει μόνο μια φορά στη ζωή του. O πλανήτης Πλούτωνας θα διερχόταν δίπλα από τον Kρόνο, προκαλώντας μια στιγμιαία ευθυγράμμιση της βαρύτητας. O Moore είπε στους ακροατές πως αν χοροπηδούσαν στον αέρα στις 22.47 ακριβώς θα αιωρούνταν για μερικά δευτερόλεπτα. Tο BBC δέχτηκε στη συνέχεια εκατοντάδες τηλεφωνήματα από ακροατές οι οποίοι παραδέχονταν ενθουσιασμένοι ότι βίωσαν στ αλήθεια τη μοναδική εμπειρία!

ΙΡΑΚ 2003 : Πυρηνικά στο Ιράκ. Λάθος ώρα για να αστειευτεί διάλεξε την 1η Aπριλίου 2003 ο πρέσβης του Iράκ στη Pωσία. Kατά τη διάρκεια συνέντευξης Tύπου στη Mόσχα και ενώ οι αμερικανικές δυνάμεις προέλαυναν στο ιρακινό έδαφος, ο Aμπάς Kαλάφ Kουνφούτ διάβασε ένα έκτακτο ανακοινωθέν του Pόιτερς το οποίο έλεγε: «Oι Aμερικανοί έριξαν κατά λάθος πυρηνικό πύραυλο σε Bρετανικές δυνάμεις προκαλώντας τον θάνατο επτά στρατιωτών». Oι πάντες πάγωσαν, αλλά η έκπληξή τους έγινε μεγαλύτερη όταν άκουσαν τον πρέσβη να φωνάζει: «Πρωταπριλιά!». Ήταν η τελευταία συνέντευξη του πρέσβη, αφού λίγες μέρες μετά το καθεστώς του Σαντάμ κατέρρευσε.

ΗΠΑ 1940: Θα πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας. Στις 31 Mαρτίου 1940 το Iνστιτούτο Φράνκλιν στις HΠA ανακοίνωσε ότι την επόμενη μέρα θα ερχόταν το τέλος του κόσμου και ένας τοπικός ραδιοσταθμός μετέδωσε την είδηση ως εξής: «Oι χειρότεροι φόβοι σας ότι έρχεται το τέλος του κόσμου επιβεβαιώνονται από τους αστρονόμους του Iνστιτούτου Φράνκλιν. Oι επιστήμονες προβλέπουν ότι το τέλος έρχεται αύριο στις 3 το απόγευμα. Δεν είναι πρωταπριλιάτικο αστείο». O πανικός ήταν τόσο μεγάλος, ώστε οι αρχές δεν προλάβαιναν να απαντούν στα απελπισμένα τηλέφωνα των πολιτών. Tο θέμα έληξε με την αποκάλυψη ότι η φάρσα ήταν έργο του υπεύθυνου Tύπου του Iνστιτούτου, ο οποίος ήθελε να διαφημίσει ομιλία με θέμα «Πώς θα τελειώσει ο κόσμος;» προγραμματισμένη για την 1η Aπριλίου.

ΑΓΓΛΙΑ 1993 : Independent: Bρέθηκε το χωριό του Aστερίξ . Tο μαγικό φίλτρο της έμπνευσης φαίνεται ότι ήπιαν οι συντάκτες του «Independent» οι οποίοι το 1993 δημοσίευσαν ρεπορτάζ για την ανακάλυψη του χωριού του Aστερίξ από επιστήμονες της Oξφόρδης και του Mπρεστ. Tο χωριό υποτίθεται ότι ανακαλύφθηκε ακριβώς στην περιοχή που το τοποθετούσαν οι ιστορίες του Pενέ Γκοσινί. Oι ανασκαφές έβγαλαν στην επιφάνεια νομίσματα τα οποία απεικόνιζαν αγριογούρουνα καθώς και πολλά μενίρ, ενώ δεν ανακαλύφθηκε ούτε ίχνος ρωμαϊκής εισβολής.

Το ψέμα (της πρωταπριλιάς) στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα διαφοροποιήθηκε το έθιμο και πήρε την γνωστή ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χηρέψει γρήγορα. Στη Θράκη το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό και γι’ αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλια και πίνει απ’ αυτό ο άρρωστος.

Στην Κομοτηνή, (παλαιότερα και Γκιουμουλτζίνα, τουρκικά: Gümülcine, μεσαιωνικά ελληνικά: Κουμουτζηνά, Κομοτηναί ή Κομοτηνά), λέγανε πως την πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν, «για να γίνουν τα κουκούλια τους», όταν, βέβαια, είχαν σηροτροφία (εκτροφή μεταξοσκωλήκων). Στην Τζαντώ της Ανατολικής Θράκης, είχανε, λέει, σε καλό να γελάσουν τον άλλον, για να κάνουν τα δέντρα καρπό. Μα κείνος που ξεγελιόταν το είχε σε κακό γιατί όλο το χρόνο θα ήτανε γελασμένος, κι αν ήταν παντρεμένος, θα χήρευέ. Στην Άνδρο, πάλι, λένε ψέματα την 1η του Μάρτη κι όχι την Πρωταπριλιά.

Η Πρωταπριλιά στις ελληνικές εφημερίδες

Το έθιμο της Πρωταπριλιάς στις εφημερίδες, ανεξαρτήτως του πότε άρχισε και από πού, φαίνεται να φθίνει τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Η τήρηση της Πρωταπριλιάς στις εφημερίδες είναι ταυτόσημη με την ύπαρξη του ελληνικού Τύπου, μια και συναντάμε πολλά τέτοια «ψέματα» στα έντυπα όλων των εποχών.

Την άνοιξη του 1920 οι βενιζελικές εφημερίδες έκαναν πλάκα στην αντιπολίτευση δημοσιεύοντας σχόλια που την παρουσίαζαν σαν απογοητευμένη και απελπισμένη, κάνοντας την επόμενη ημέρα την «Καθημερινή» να σχολιάζει μέχρι και τη δική της πλάκα, που έλεγε ότι ο Βενιζέλος θα ιδρύσει υπουργείο για τη διενέργεια εκλογών: «Αι εφημερίδες της κυβερνήσεως εδημοσίευσαν χθες πρώτην Απριλίου διάφορα φαιδρολογήματα εις βάρος της Αντιπολιτεύσεως. Αλλη ότι “εορτάζει”, άλλη ότι “δέχεται επισκέψεις” και λοιπά. (…) Είναι τρομακτικόν, τη αληθεία, να θέτη κανείς δηλώσεις τοσαύτης πολιτικής χρηστότητας εις το στόμα ενός πολιτικού αρχηγού, προκειμένου να εορτάσει ένα φαιδρό έθιμον».

Το έθιμο γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση μετά το 1974, όταν υπήρχε πλέον άπλετη ελευθερία στον Τύπο, ο οποίος είχε ξεμπερδέψει και με τη βασιλεία, που ήταν από τη βάση της ένας θεσμός λογοκρισίας. Κάτι ήξερε άλλωστε γι’ αυτό ο ηγέτης της Αριστεράς, Πασαλίδης, όταν την Πρωταπριλιά του 1967 απαντούσε με τον ίδιο τρόπο στο χιούμορ των δημοσιογράφων που τον ρωτούσαν αν είχε ζητήσει από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο εντολή σχηματισμού κυβέρνησης της... ΕΔΑ: «Δεν εζήτησα από τον βασιλιά την εντολήν. Θα το έπαιρνε για πρωταπριλιάτικον αστείον».

Το 1982 η «Καθημερινή» δημοσίευσε ένα ενδιαφέρον ψέμα όταν «αποκάλυπτε» φιλοβασιλική γιάφκα μέσα στην τότε ΕΡΤ 1: «Ομολόγησαν ότι ανήκαν σε αντικαθεστωτική οργάνωση και ότι ασκούσαν φιλοβασιλική προπαγάνδα οι δύο γυναίκες υπάλληλοι της ΕΡΤ που είχαν τεθεί εκτός υπηρεσίας από την περασμένη Τρίτη λόγω μεταδόσεως του δημοτικού τραγουδιού “Γρίβα μ’ σε θέλει ο βασιλιάς”. Αυτό ανακοίνωσε χθες σε ειδική συνάντησή του με τους δημοσιογράφους ο υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου Σάκης Πεπονής, ο οποίος πρόσθεσε ότι, εκτός των δύο υπαλλήλων που ομολόγησαν ήδη τη συμμετοχή τους στην παράνομη οργάνωση, υπάρχουν και άλλοι οκτώ υπάλληλοι της ΕΡΤ 1, εναντίον των οποίων έχουν προκύψει υποψίες και ανακρίνονται συνεχώς».

Την ίδια χρονιά ο «Μικροπολιτικός» στα «Νέα» ανέφερε ότι ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής θα έγραφε βιβλίο για τον εαυτό του, το οποίο θα προλόγιζε ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου: «Tην επιμέλεια του βιβλίου, που πέρα από το πολιτικό ενδιαφέρον θα αναφέρεται και σε πολλές άγνωστες λεπτομέρειες από την καθημερινή ζωή του Προέδρου, όπως την αδυναμία του σε μερικά πρόσωπα (π.χ. Θόδωρος) ή σε μερικά πράγματα (γκολφ, σπανακόπιτες κ.λπ.) έκανε και... συνεχίζει (μια και στο αρχικό κείμενο όλο και κάτι προστίθεται κάθε τόσο) ο Πέτρος Μολυβιάτης. Το ενδιαφέρον δεν βρίσκεται μόνο στο περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά και στον πρόλογό του. Γιατί θα τον γράψει – εκτός απροόπτου – ο Ανδρέας Παπανδρέου! Η πρώτη κρούση έγινε πριν δύο μήνες περίπου, όταν το κείμενο καθαρογράφτηκε, αλλά η “κατ’ αρχήν συμφωνία” έκλεισε κατά την προχθεσινή δίωρη συνάντηση Προέδρου και Πρωθυπουργού. Όπως ακούστηκε, ο Ανδρέας δέχτηκε, εφ’ όσον όλα πάνε καλά και ο Κων. Καραμανλής ξαναβάλει υποψηφιότητα σαν Πρόεδρος το ’85. Θ’ αποτελεί άλλωστε το γεγονός και μια έμπρακτη απόδειξη ότι το ΠΑΣΟΚ θα ψηφίσει Καραμανλή για Πρόεδρο...».

Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80, ο απατεώνας τραπεζίτης Κοσκωτάς πρωταγωνιστούσε συχνά στις ειδήσεις αυτής της ημέρας. Εκείνη την περίοδο ο Κοσκωτάς είχε αγοράσει τα πάντα, εκτός από τις εφημερίδες που γραφόταν την πρωταπριλιά ότι αγόρασε. Δηλαδή τον «Ριζοσπάστη» κατά τη «Βραδυνή», τον «Δημοκρατικό Λόγο» κατά τον «Ελεύθερο Τύπο» και το «Ποντίκι» .

Πιο κοντά στην αλήθεια είχε βρεθεί η «Ελεύθερη Ωρα», που είχε γράψει ότι ο Κοσκωτάς είχε πτωχεύσει, κάτι που έγινε λίγα χρόνια μετά. Την ίδια χρονιά η «Αυριανή» έγραφε για τον αφορισμό του Τρίτση από την Ιερά Σύνοδο, η «Ελευθεροτυπία» βούλιαζε το «Σισμίκ» στην Τένεδο, η «Πρώτη» το έφερνε στο Τουρκολίμανο, ενώ για τη «Μεσημβρινή» η κυβέρνηση έβγαζε – επιτέλους – τη χώρα μας από το ΝΑΤΟ.

Το 1987 είχαμε ένα περιστατικό στην κρατική τηλεόραση που θυμίζει τη ιστορία με τη φραπελιά της Δρούζα. Τότε, στην εκπομπή «Κυριακάτικα», που παρουσίαζε η Έλενα Ακρίτα, παρουσιάστηκε ένας τύπος ο οποίος έλεγε ότι είχε ανακαλύψει ένα φάρμακο το οποίο θεράπευε τα πάντα – και φυσικά και τον καρκίνο. Όπως είναι κατανοητό, προκλήθηκε σάλος που οδήγησε τους υπεύθυνους της εκπομπής να ζητήσουν συγγνώμη για τον πανικό που προκάλεσαν. Την ίδια ημέρα η Γενική Γραμματεία Τύπου είχε αναγκαστεί να εκδώσει ανακοίνωση για να διαψεύσει ένα χαρτί που είχε φτάσει σε όλες τις εφημερίδες, το οποίο έλεγε ότι ο Παπανδρέου σε συνάντησή του με τον Σαρτζετάκη είχε ζητήσει από τον τελευταίο τη διενέργεια εκλογών.

Το 1988 η «Ελεύθερη Ώρα»... δολοφονούσε τον εκδότη της με 32 σφαίρες σε μακάβριο πρωτοσέλιδό της, αλλά δεν φανταζόταν ότι μερικά χρόνια μετά ο Γρηγόρης Μιχαλόπουλος θα περνούσε για μεγάλο διάστημα την πόρτα της φυλακής.

ΑΠΡΙΛΗΣ

Στίχοι, Μουσική:  Μίκης Θεοδωράκης

 Τραγούδι Γρηγόρης Μπιθικώτσης  

                

Απρίλη μου, Απρίλη μου ξανθέ

και Μάη μυρωδάτε, καρδιά μου πώς αντέ

Καρδιά μου πώς, καρδιά μου πώς αντέχεις

μέσα στην τόση αγάπη και στις τόσες ομορφιές

Γιομίζ’ η γειτονιά τραγούδια και φιλιά

Την κοπελιά μου τη λένε Λενιώ

Την κοπελιά μου τη λένε Λενιώ

Την κοπελιά μου τη λένε Λενιώ, μα το `χω μυστικό

Αστέρι μου, αστέρι μου χλωμό

του φεγγαριού αχτίδα στο γαϊτανόφρυδο

Στο γαϊτανο , στο γαϊτανοφρυδό σου

κρεμάστηκε η καρδιά μου σαν το πουλάκι στο ξόβεργο

Γιομίζ’ η γειτονιά...

Λουλούδι μου, λουλούδι μυριστό

και ρόδο μυρωδάτο, στη μάνα σου θα `ρθω

στη μάνα σου, στη μάνα σου θα `ρθω

να πάρω την ευχή της και το ταίρι που αγαπώ

Γιομίζ’ η γειτονιά...

http://boraeinai.blogspot.com/2009/04/blog-post.html

Ο Μάρτης και ...οι παροιμίες του

 

 

Καλό μήνα φίλοι μου. Μάρτης σήμερα και μια ευκαιρία για ένα μικρό αφιέρωμα στον τρίτο μήνα του ημερολογιακού μας έτους. Ένα μήνα που για εμάς τους έλληνες έχει μια διπλή μεγάλη γιορτή. Τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την κήρυξη της Επανάστασης των Ελλήνων κατά των Τούρκων στις 25 Μαρτίου του 1821.

 

Martius - Μάρτιος - Μάρτης

 

Των Στράτου Θεοδοσίου & Μάνου Δανέζη

Επίκ. καθηγητών Αστροφυσικής Τμήματος Φυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών

 

Ο ΜΑΡΤΙΟΣ είναι ο τρίτος μήνας του πολιτικού έτους, με διάρκεια 31 ημερών. Ήταν ο πρώτος μήνας του αρχαίου δεκάμηνου ρωμαϊκού ημερολογίου, ως ο μήνας κατά τον οποίο σημειώνεται η εαρινή ισημερία, την 21η του μηνός, μια αστρονομική αφετηρία πολύ λογικότερη από την 1η Ιανουαρίου που χρησιμοποιούμε σήμερα ως αρχή του έτους. Πράγματι, η εαρινή ισημερία, ένα από τα τέσσερα βασικά σημεία της φαινόμενης τροχιάς του Ήλιου στην εκλειπτική, ήταν αστρονομικό -ημερολογιακό ορόσημο, αφού στην ημερομηνία αυτή εστιαζόταν η αρχή των περισσοτέρων   αρχαίων  ημερολογιακών συστημάτων.

 

Σύμφωνα με την παράδοση (Πλουτάρχου, Βίος Νουμά, 19), ως πρώτος μήνας καθιερώθηκε από τον μυθικό Ρωμύλο, προς τιμήν του πατέρα του και γενάρχη των Ρωμαίων, θεού του πολέμου Mars (Άρη). Στον Άρη επίσης ήταν αφιερωμένη η τρίτη ημέρα της εβδομάδας (dies Martis), από τον οποίο πήρε την ονομασία της, την οποία διατηρεί παραλλαγμένη και σήμερα σε ορισμένες ευρωπαϊκές γλώσσες (π.χ.   Martedi,   Mardi,   Martes κ.ά.).

 

Η 1η, 9η, 14η, 15η, 17η, 19η και 23η ημέρα του Μαρτίου ήταν αφιερωμένες στον Άρη:

 

Την 1η Μαρτίου γιορτάζονταν στη Ρώμη τα Ματρονάλια (Matronalia), η σπουδαιότερη γιορτή προς τιμήν της θεάς Ήρας (Juno), που ενίοτε εκαλείτο και Μαρτιάλις (Martialis), ως μητέρα του Mars/Άρη. Στη γιορτή αυτή οι Ρωμαίες Δέσποινες (Matronae) απέθεταν στον ναό της θεάς, στον Εσκυλίνο λόφο της Ρώμης, τις προσφορές τους, συνήθως αγελάδες και χήνες, που εθεωρούντο τα ιερά ζώα της θεάς. Αρχικά η γιορτή ετελείτο μόνο από τις παντρεμένες γυναίκες, στις οποίες προσέφεραν δώρα οι σύζυγοι τους. Αργότερα πανηγυριζόταν από όλες τις γυναίκες, που την ημέρα εκείνη περιποιούνταν τις υπηρέτριες τους.

 

Την ίδια ημέρα, δηλαδή στις Καλένδες του Μαρτίου, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα γενέθλια του θεού Αρη και την πτώση της ιερής ασπίδας του από τον ουρανό ή την ανεύρεση της στη Ρέτζια (Regia), το μυθικό ανάκτορο του Νουμά Πομπίλιου στους πρόποδες του Παλατινού λόφου της Ρώμης. Επίσης, στις Καλένδες Μαρτίου, οι Εστιάδες ιέρειες άναβαν νέα ιερή φωτιά στον ναό της Εστίας, στην Αγορά της Ρώμης, για να  τιμήσουν τόσο τη θεά Εστία όσο και την αρχή του έτους.

 

Την πρώτη πανσέληνο του έτους, δηλαδή στις 15 Μαρτίου, κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο, οι Ρωμαίοι τιμούσαν την Άννα Περέννα (Anna Perenna), που εθεωρείτο η προσωποποίηση του έτους και ήταν πολύ δημοφιλής. Το όνομα της σχηματίστηκε από την ευχή «ut annare perennareque commode liceat», που σημαίνει «για να μας αφήσεις να ζήσουμε όλο το έτος όπως μας αρέσει». Η γιορτή αυτή, που γινόταν στο φερώνυμο άλσος της θεάς έξω από τη Ρώμη, είχε αγροτικό και ευρύτατα λαϊκό χαρακτήρα, με χορούς, τραγούδια και πολλές άλλες εύθυμες εκδηλώσεις. Ο Βιργίλιος ταυτίζει τη θεά με την Άννα, αδελφή της Διδούς, της βασίλισσας της Καρχηδόνας (Βιργ. Αινείας IV, 9 κ.εξ.).

 

Τη 17η Μαρτίου γιορτάζονταν από τους Αγωναλείς (Agonales) -ιερατικά σωματεία που φύλαγαν στον ναό του Άρη τις 12 ιερές ασπίδες-τα Αγωνάλια (Agonalia) προς τιμήν του Άρη. Επί ένα δεκαήμερο πανηγύριζαν οι Αγωναλείς, περιφερόμενοι ένοπλοι στους δρόμους της Ρώμης, χορεύοντας και τραγουδώντας.

 

Την 24η Μαρτίου οι Ρωμαίοι τιμούσαν τη μεγάλη θεά Κυβέλη, με οργιαστικές τελετουργίες γονιμικής μαγείας, κατά τις οποίες οι ιερείς της θεάς, οι επονομαζόμενοι Γάλλοι, αυτοευνουχίζονταν. Οι τελετές αυτές διατηρήθηκαν τουλάχιστον μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα.

 

Στις 25 ή κατ' άλλους στις 17 Μαρτίου γιορτάζονταν τα Λιμπεράλια (Liberalia), προς τιμήν του αρχαίου θεού Liber (Διονύσου) και της συντρόφου του Libera, που αργότερα ταυτίστηκε με την Περσεφόνη. Στη γιορτή αυτή, οι νέοι που είχαν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους παραλάμβαναν την ανδρική τήβεννο (togam virilem) και εισέρχονταν πανηγυρικά στην αντρική ηλικία.

 

Στα νεότερα χρόνια οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τον Μάρτιο ως αφιερωμένο και στον θεό Mercurius (Ερμή), τον οποίο, στις διάφορες παραστάσεις του μηνός Μαρτίου, παρίσταναν συνήθως σαν εύρωστο άνδρα που φορεί δέρμα λύκαινας.

 

Στο αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο το έτος άρχιζε τον Μάρτιο, όταν ο αστερισμός του Ταύρου ήταν μόλις ορατός στα δυτικά, δύοντας σχεδόν μαζί με τον Ήλιο. Για τους αρχαίους Ρωμαίους, λοιπόν, η «εσπερία δύσις» του Ταύρου σημείωνε την αρχή του νέου έτους: «Ο λευκός Ταύρος ανοίγει με τα χρυσά του κέρατα το έτος» αναφέρει ο Βιργίλιος στον Πρώτο Γεωργικό του.

 

Επειδή ο Μάρτιος είναι ο μήνας της εαρινής ισημερίας, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες διατηρήθηκε ως πρώτος μήνας του πολιτικού έτους μέχρι τα μέσα περίπου του Μεσαίωνα.

 

Ο Μάρτιος έχει στην Ελλάδα πάρα πολλές ονομασίες, που σχετίζονται με τις ασταθείς καιρικές του συνθήκες: «Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές» και «Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει». Αλλά, καθώς το μήνα αυτό ξεκινά η άνοιξη και αχνοφαίνονται οι υποσχέσεις του καλοκαιριού, σε πολλά μέρη ο Μάρτης ονομάζεται και Ανοιξιάτης  -«Από Μαρτίου καλοκαιριά, κι απ' Αύγουστο χειμώνας»- χωρίς, βέβαια να παύει να είναι και Γδάρτης, για το δριμύ ψύχος του («Μάρτης-γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης / τα παλιόβοϊδα τα γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει», λέει ο λαός) και Παλουκοκάφτης, καθώς πολλές φορές τα παρατεταμένα κρύα του αναγκάζουν τους χωρικούς, έχοντας εξαντλήσει το απόθεμα τους σε καυσόξυλα, να καίνε ακόμη και τα παλούκια από τους φράχτες τους για να ζεσταθούν: «Φύλα ξύλα για το Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια» προτρέπει η λαϊκή σοφία. Λόγω της αστάθειας του ο Μάρτιος ονομάζεται επίσης Κλαψομάρτης και Πεντάγνωμος: «Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε». Οντως, αν και πρώτος μήνας της άνοιξης, ο Μάρτης είναι ένας από τους πιο κρύους μήνες του έτους και στα ορεινά το χιόνι πέφτει πυκνό: «Όπως το Μάρτη τα βουνά ασπρίζουν απ' τα χιόνια,έτσι ν' ασπρίσουν τα μαλλιά της νύφης απ' τα χρόνια» λέει μια έμμετρη γαμηλιάτικη ευχή.

 

Ο Μάρτιος θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων, γι' αυτό και σε πολλά μέρη λέγεται Φυτευτής. Τέλος, λόγω της μεγάλης εορτής του Ευαγγελισμού, στις 25 Μαρτίου, ονομάζεται και Βαγγελιώτης.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Στράτου Θεοδοσίου-Μάνου Δανέζη, Μετρώντας τον άχρονο Χρόνο. Ο χρόνος στην Αστρονομία, Αθήνα 1994

Των ίδιων, Η Οδύσσεια των ημερολογίων, Αθήνα 1995.

ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΜΑΡΤΙΟΣ

TOMOΣ MH'  ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ - ΑΝΟΙΞΗ

 

 

ΟΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΡΤΗ 

 

Οι καιρικές συνθήκες τον μήνα Μάρτιο είναι το βασικό θέμα των παροιμιών του λαού μας γι’ αυτόν το μήνα. Ας τις απολαύσουμε όμως μια μια.

• Για τον κρύο καιρό του μήνα και τις πιθανές παγωνιές λένε:

«Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο,

μα σαν παγώσει μάρμαρο.»

«Aκόμη και στις δεκαοχτώ

έχει το μάτι του ανοιχτό.»

«Aκόμη στις δεκαοχτώ,

ψοφάει η πέρδικα στ' αυγό.

Λένε και στις τριάντα,

μα δεν ηξεύρω γιάντα.»

«Το Μάρτη φύλα(ξε) άχερα,

μη χάσεις το ζευγάρι.»

«Τσοπάνη μου την κάπα σου,

το Μάρτη φύλαγε την.»

«Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ' Απριλίου τις δώδεκα,

ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ' αβγό.»

«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.»

«Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.

Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.»

«Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε,

μην κάψεις τα παλούκια.»

«Στων αμαρτωλών τη χώρα,

το Mαρτάπριλο χιονίζει.»

• Σε κάποιες παροιμίες του μήνα, φαίνεται η επιθυμία των γεωργών να βρέξει τον Μάρτιο:

«Μάρτης έβρεχε,

θεριστής χαιρότανε.»

«Μάρτης βρέχει;

Ποτέ μην πάψει.»

«Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές,

παρά Μάρτης στις αυλές»

«Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης,

παρά Μάρτης λιοπυριάρης.»

«Μάρτης βροχερός,

θεριστής κουραστικός.»

«Μάρτης κλαψής,

θεριστής χαρούμενος.»

«Βροντή Μαρτιού,

φίλεμα με καρύδια.»

«Μάρτης πουκαμισάς,

δεν σου δίνει να μασάς.»

«Mάρτης άβροχος,

μούστος άμετρος.»

«Aν κάνει ο Mάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε - δέκα,

να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι,

να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλεισιρίζουν,

να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει.»

«Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία,

να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι.»

«Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα

χαράς σ' εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.»

• Οι μεταβολές του καιρό τον μήνα αυτό είναι απότομες και ξαφνικές. Αυτό το γεγονός έχει σχολιαστεί και από τις παροιμίες:

«Ο Μάρτης το πρωί το ψόφησε,

και το βράδυ το βρόμισε.»

«Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος,

πέντε φορές εχιόνισε,

και πάλι το μετάνιωσε,

πως δεν εξαναχιόνισε»

«O Μάρτης ο κλαψόγελος»

«O Mάρτης το πρωί χιόνισε,

κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο).

Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη),

και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).»

«Του Mάρτη του αρέσει,

να είναι πάντα στο διπλό,

μια στις δέκα να έχει ήλιο,

και τις άλλες ξυλιασμό.»

• Κάποιες παροιμίες θέλουν τον Μάρτιο να ξεκινά το καλοκαίρι και η ζέστη:

«Από Μαρτιού πουκάμισο,

κι απ' Αύγουστο σεγκούνι.»

«Ο Μάρτης έχει τ' όνομα,

κι ο Απρίλης τα λουλούδια»

Για την εαρινή ισημερία στις 21 Μαρτίου υπάρχει η παροιμία:

«Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια»

• Κάποιες παροιμίες αναφέρονται στον ήλιο του Μαρτίου:

«Του Μάρτη ο ήλιος βάφει,

και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.»

«Ο ήλιος του Μαρτιού,

τρυπάει κέρατο βοδιού.»

«Ο καλός Μάρτης στα κάρβουνα,

κι' ο κακός στον ήλιο.»

«Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε,

του Μάη τα μεσημέρια.»

«Οπόχει κόρην ακριβή,

το Μάρτη ήλιος μην τη δει».

• Και φυσικά η πιο γνωστή παροιμία του μήνα:

«Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;»

 

{Π.Χ.}

 

http://www.matia.gr/7/71/7106/7106_1_3.html