Μύθοι και αλήθειες στην εποχή ΔΝΤ

Ριζικές αλλαγές σε συμβάσεις και απολύσεις
Ζητούμενο, η επάρκεια των πολιτικών

Σε μια νέα, δύσκολη, αλλά ενδεχομένως συνοδευόμενη από ευκαιρίες, εποχή εισέρχεται η Ελλάδα, μετά την επιβεβλημένη από τις εξελίξεις επιλογή του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου να ζητήσει -προχθές από το Καστελλόριζο- την ενεργοποίηση του μηχανισμού διάσωσης από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η εμπλοκή του ΔΝΤ στα «ελληνικά πράγματα» συνοδεύεται από σκληρές αλήθειες, ταυτόχρονα όμως και από πολλούς μύθους. Είναι βέβαιο πως πολιτική ηγεσία και πολίτες θα υποχρεωθούν σε βαθιές και επώδυνες αλλαγές, οι περισσότερες εκ των οποίων όμως ήταν εκ των πραγμάτων επιβεβλημένες, καθώς το μοντέλο που είχε υιοθετήσει η χώρα εξάντλησε προ πολλού τα όριά του. Ηδη, το κλιμάκιο του ΔΝΤ ζήτησε πλήρη ανατροπή στις εργασιακές σχέσεις, ενώ αδιευκρίνιστος παραμένει ακόμα ο τρόπος χρηματοδότησης. Το μεγάλο στοίχημα, πάντως, είναι τα όποια μέτρα συνοδεύσουν την έλευση του ΔΝΤ να υλοποιηθούν με επάρκεια από το πολιτικό προσωπικό, ώστε η Ελλάδα να αντιμετωπίσει το φάσμα της χρεοκοπίας και να εξέλθει από τον φαύλο κύκλο των εκρηκτικών ελλειμμάτων και του υπέρογκου δημόσιου χρέους, για το οποίο υπάρχουν σενάρια αναδιάρθρωσης.

Επτά μύθοι και αλήθειες για το ΔΝΤ

Οι τεχνοκράτες, οι περικοπές μισθών και συντάξεων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, οι καταθέσεις, η αναδιάρθρωση του χρέους

Της Κατερινας Σωκου

Η προσφυγή στο ΔΝΤ σημαίνει δυσάρεστα μέτρα που θα αγγίξουν κυρίως το Δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, με μειώσεις μισθών και συντάξεων. Από την άλλη πλευρά, όμως, διασφαλίζει όχι μόνο τους ξένους ομολογιούχους, που βλέπουν να απομακρύνεται (σ.σ. αλλά να μη διαγράφεται) το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του χρέους, αλλά και τις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες. Oσο για τις ρητορείες περί απώλειας της ανεξαρτησίας και εισβολής του αμερικανικού καπιταλισμού και του νεοφιλελεύθερου εξτρεμισμού, ανήκουν είτε στη σφαίρα του μύθου, είτε στην ιστορία...

1. Κινδυνεύουν οι καταθέσεις στις τράπεζες. Μύθος

Από τη στιγμή που εκλήθη το ΔΝΤ, όχι. Ο διεθνής οργανισμός προσφέρει πολύτιμη χρηματοδότηση και προφύλαξη των ομολόγων της χώρας -άρα και των τραπεζών της- από τις ασφυκτικές πιέσεις των αγορών. Σε καμιά περίπτωση παρέμβασης του ΔΝΤ δεν έχουν χαθεί καταθέσεις. Είναι γεγονός όμως ότι στην περίπτωση της Αργεντινής, η κυβέρνηση της χώρας μπλόκαρε τις καταθέσεις. Αυτό έγινε προκειμένου να αποτραπεί η φυγή κεφαλαίων, καθώς προχώρησε σε υποτίμηση του νομίσματος, που μέχρι τότε είχε σταθερή ισοτιμία με το δολάριο.

2. Επίκειται αναδιάρθρωση του χρέους. Ανοιχτό ενδεχόμενο

Το σενάριο φέρεται να συζητήθηκε στην κυβέρνηση, κάποια στελέχη της μάλιστα το έθεσαν και δημοσίως. Η εμπλοκή του ΔΝΤ φέρεται να απομακρύνει αυτό το ενδεχόμενο, αλλά δεν το αποκλείει. Καθώς όμως κυκλοφόρησαν εκθέσεις ξένων τραπεζών με εκτιμήσεις περί αναδιάρθρωσης του χρέους ακόμη και κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων με το ΔΝΤ, ο γενικός διευθυντής του οργανισμού Ντομινίκ Στρος-Καν χρειάσθηκε να τονίσει κατηγορηματικά ότι δεν τίθεται ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημοσίου χρέους. Είναι πάντως ένα ενδεχόμενο.

3. Στο εξής θα κυβερνούν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ. Μύθος

Οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ θα παρακολουθούν την εφαρμογή των συμφωνηθέντων με την ελληνική κυβέρνηση, ώστε να εγκρίνουν την απελευθέρωση των δόσεων του δανείου. Στο πλαίσιο της συμφωνίας με το ΔΝΤ, και κατόπιν διαπραγματεύσεων με την ελληνική κυβέρνηση, οι δύο πλευρές θα καταλήξουν σε μία επιστολή προθέσεων. Σε αυτήν, η ελληνική κυβέρνηση θα αναφέρει τα μέτρα που θα λάβει σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια του ΔΝΤ. Η εμπλοκή των στελεχών του ΔΝΤ περιορίζεται στην παρακολούθηση των υποχρεώσεων που θα αναλάβει η κυβέρνηση, εφόσον επιθυμεί τα χρήματα του ΔΝΤ.

4. Το ΔΝΤ είναι όργανο του αμερικανικού καπιταλισμού. Μύθος

Αν και εδρεύει στην Ουάσιγκτον, ο επικεφαλής του ΔΝΤ είναι Ευρωπαίος. Αυτή είναι, εδώ και δεκαετίες, η άτυπη συμφωνία μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών. Κάποιοι Ρεπουμπλικανοί, μάλιστα, θεωρούν το ΔΝΤ όργανο των Ευρωπαίων και, υπό την ηγεσία ενός Γάλλου σοσιαλιστή όπως ο Ντομινίκ Στρος-Καν, υπερβολικά προοδευτικό. Είναι χαρακτηριστική η απροθυμία που επέδειξε η προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ να προικοδοτήσει με επιπλέον κεφάλαια τον διεθνή οργανισμό. Ο άνθρωπος που ηγείται του ευρωπαϊκού του τμήματος επίσης είναι Ευρωπαίος, ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας Μάρεκ Μπέλκα.

5. Ακολούθησε νεοφιλελεύθερες, επώδυνες συνταγές. Αλήθεια

Οι συνταγές που ακολουθούσε στο παρελθόν το Ταμείο, τη δεκαετία του '80 στη Λατινική Αμερική και στα τέλη της δεκαετίας του '90 στην Ασία, ήταν πράγματι νεοφιλελεύθερες. Οπως αποκαλύπτει ο οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς, που είχε θητεύσει στο ΔΝΤ, υπήρχε μία εποχή που ο διεθνής οργανισμός ακολουθούσε χωρίς δεύτερη σκέψη λύσεις που και επώδυνες ήταν και δεν είχαν αποτέλεσμα. Σήμερα, όμως, έχει εγκαταλείψει κάποιες από τις ορθοδοξίες του παρελθόντος, όπως το αίτημα απελευθέρωσης των κεφαλαιακών ροών, ενώ έχει εξαιρέσει από τις προϋποθέσεις πολιτικές όπως οι ιδιωτικοποιήσεις και η απελευθέρωση των αγορών.

6. Θα ζητήσει αυστηρότερα μέτρα, όπως περικοπές στο Δημόσιο. Αλήθεια

Πολλοί οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η άσκηση που καλείται να λύσει η Ελλάδα είναι από τις μεγαλύτερες προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής στην ιστορία. Σύμφωνα με υπολογισμούς, θα κληθούμε να εξοικονομήσουμε 10 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σε δύο χρόνια. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, μεγάλη έμφαση θα δοθεί στον περιορισμό του υπέρογκου δημόσιου τομέα. Αυτό δείχνει και η πρόσφατη εμπειρία χωρών όπως η Ρουμανία, όπου επίσης προωθούνται περικοπές μισθών και μείωση των εργαζόμενων στο Δημόσιο.

7. Οι περικοπές μισθών και συντάξεων θα αγγίξουν και τον ιδιωτικό τομέα. Αλήθεια.

Το ΔΝΤ εστιάζει στη μείωση του κόστους παραγωγής, και μία γεύση του τι έπεται δίνουν οι συστάσεις που είχε κάνει στην τελευταία του έκθεση για την Ελλάδα. Σε αυτή, το ΔΝΤ ζητούσε τριμερές κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ εργοδοτών, συνδικάτων και Δημοσίου, με στόχο τη συγκράτηση των μισθών. Στο στόχαστρο έβαζε και τις συντάξεις, προτείνοντας μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης και υπολογισμό των συντάξεων με βάση τις αποδοχές όλου του εργασιακού βίου και όχι των τελευταίων πέντε ετών.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_25/04/2010_398888

Τρία πρόσωπα-κλειδιά της επιτήρησης

Σοφια Σκουλικαρη

Ο Ντομινίκ Στρος - Καν, ο Ολιβιέ Μπλανσάρ και ο Μάρεκ Μπέλκα είναι τα τρία πρόσωπα-κλειδιά πίσω από την εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στον μηχανισμό στήριξης της ελληνικής οικονομίας από την Ε.Ε.

Ντομινίκ Στρος - Καν. Πολιτικός όσο και τεχνοκράτης (καθηγητής στην Ecole National d’ Administration και μετέπειτα υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Σοσιαλιστών του Λιονέλ Ζοσπέν) είναι ο σημερινός γενικός διευθυντής του ΔΝΤ. Πιστώνεται σε μεγάλο βαθμό την αναγέννηση του ΔΝΤ από τις «στάχτες» στις οποίες είχε περιέλθει λόγω των αποτυχημένων συνταγών του σε παρελθούσες οικονομικές κρίσεις. Ισως, μάλιστα, να ανήκουν σ’ εκείνον τα εύσημα για την αλλαγή στάσης του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή του ΔΝΤ σε ένα μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας. Ο κ. Στρος - Καν φέρεται, ευρέως, να αποχωρεί από το Ταμείο πριν από τη λήξη της θητείας του για να τεθεί απέναντι από τον κ. Σαρκοζί στις προεδρικές εκλογές του 2012. Και όπως γράφουν οι Financial Times, «η σωτηρία του ευρώ δεν ήταν καθήκον το οποίο θα ήθελε ο κ. Σαρκοζί να αναθέσει σε αντίπαλό του».

Ολιβιέ Μπλανσάρ. Είναι ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ. Η ρηξικέλευθη πρότασή του είναι εκείνη που έστρεψε τους προβολείς της επικαιρότητας πάνω του. Ο στόχος των κεντρικών τραπεζών για πληθωρισμό 2% θα πρέπει να διπλασιαστεί στο 4%, κατά τον Μπλανσάρ. Αυτό θα λειτουργήσει ως εργαλείο μείωσης του χρέους και αύξησης των περιθωρίων άσκησης επεκτατικής πολιτικής. Ειδικότερα για την Ελλάδα θεωρεί «άνευ νοήματος» τον δανεισμό με υψηλά επιτόκια, ο οποίος καθιστά αδύνατη την ανάκαμψη.

Μάρεκ Μπέλκα. Είναι ο υπεύθυνος του ΔΝΤ για την Ευρώπη. Ο πρώην αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΟΗΕ και πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας (2004 - 2005) είναι υπέρμαχος ενός μηχανισμού για τη διάσωση των μελών της Ε.Ε. Επίσης, τάσσεται υπέρ μιας κοινής αρχής για την εποπτεία των ευρωπαϊκών τραπεζών, εκ των οποίων οι ελληνικές κρίνει ότι θα χρειαστούν δίχτυ ασφαλείας.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100008_25/04/2010_398887

Οι επιπτώσεις σε άλλες χώρες

Της Ρουμπινας Σπαθη

Μολονότι η προσφυγή της Ελλάδας είναι η πρώτη επαφή του ΔΝΤ με την Ευρωζώνη, η εμπειρία του από χώρες της Ε.Ε. είναι επαρκής για την άντληση συμπερασμάτων. Την ίδια ώρα που στο G20 οι υπουργοί Οικονομικών διαβεβαιώνουν ότι τα προβλήματα της Ελλάδας δεν θα επεκταθούν σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης, η πρόσφατη εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπου η παρέμβαση του ΔΝΤ δεν ήταν μονομερής αλλά σε συνδυασμό με την Ε.Ε., είναι διαφωτιστική.

Ουγγαρία. Μόλις προ ολίγων ημερών έγινε γνωστή στο ελληνικό κοινό η εμπειρία της Ουγγαρίας από την παρέμβαση του ΔΝΤ, όταν στις πρόσφατες εκλογές αναδείχθηκε η Ακρα Δεξιά τρίτη πολιτική δύναμη στη χώρα. Είχε προηγηθεί η πολιτική λιτότητας που εφάρμοσε κατ’ εντολήν του Ταμείου η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση, όταν η χώρα βρέθηκε στη δίνη της χρηματοπιστωτικής κρίσης και αφού είχαν προηγηθεί αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής της ικανότητας. Συμφώνησε μαζί του πακέτο διάσωσης ύψους 20 δισ. ευρώ με τη συμμετοχή της Ε.Ε. και της Παγκόσμιας Τράπεζας και προχώρησε στην περικοπή του δώρου των Χριστουγέννων για μισθωτούς και συνταξιούχους, στην αύξηση του ΦΠΑ κατά 5% και στην άνοδο του ορίου συνταξιοδότησης κατά τρία χρόνια. Ακολούθησε ύφεση με συρρίκνωση του ουγγρικού ΑΕΠ κατά 7% σε σύγκριση με τα προ ΔΝΤ επίπεδα, αλλά με τα κριτήρια του Ταμείου η παρέμβαση κρίθηκε επιτυχής: το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να συρρικνωθεί φέτος στο 3,8% και το 2011 στο 3%, ενώ η μείωση του ουγγρικού ΑΕΠ θα περιορισθεί στο 0,2%.

Λεττονία. Υπό παρεμφερείς συνθήκες η Λεττονία προσέφυγε σε πακέτο στήριξης στο οποίο συμμετείχε το ΔΝΤ, η Σουηδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες και έλαβε δάνειο 7,5 δισ. ευρώ. Κατ’ εντολήν του ΔΝΤ, η κυβέρνηση προχώρησε άμεσα σε περικοπές του προϋπολογισμού για την υγεία κατά 40% κλείνοντας τεράστιο αριθμό νοσοκομείων. Εκλεισαν εκατοντάδες σχολεία, οι μισθοί των εκπαιδευτικών μειώθηκαν κατά 60% και των δημοσίων υπαλλήλων κατά 20%. Ακολούθησε συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 17,5% το 2009 και συνολικά για την τελευταία διετία κατά 24%. Η ανεργία εκτινάχθηκε στο 22,8% από το ποσοστό μόλις 5,6% του 2007.

Ρουμανία. Σε συνεργασία με την Ε.Ε. ήταν και η παρέμβαση του ΔΝΤ στη Ρουμανία, που έλαβε 20 δισ. ευρώ από πακέτο στήριξης, αλλά αναγκάστηκε να προχωρήσει σε 100.000 απολύσεις στον δημόσιο τομέα, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 1/3 της συνολικής απασχόλησης. Μόλις την περασμένη Πέμπτη προχώρησαν σε απεργιακές κινητοποιήσεις οι εκπαιδευτικοί, που απειλούν με απεργία διαρκείας αν η κυβέρνηση προχωρήσει σε 15.000 απολύσεις στον κλάδο. Μετά την εφαρμογή των μέτρων, το ΑΕΠ της χώρας έχει συρρικνωθεί σχεδόν κατά 8%. Το ίδιο το ΔΝΤ, που καταφθάνει στο Βουκουρέστι την Τρίτη για να επανεξετάσει το πακέτο διάσωσης, έχει αναθεωρήσει την αρχική πρόβλεψή του πως η οικονομία της Ρουμανίας θα σημειώσει φέτος ανάπτυξη 1,3% και περιορίζεται σε ένα 0,8%.

Αργεντινή. Στην ελληνική κοινή γνώμη, πάντως, το ΔΝΤ είναι ευρύτερα γνωστό από την ολέθρια παρέμβασή του στην Αργεντινή. Αφού της χορήγησε περισσότερα από 13 δισ. δολ. τη δεκαετία του ’90 και επέβαλε την ιδιωτικοποίηση των στρατηγικών τομέων της οικονομίας της, το ΔΝΤ παρενέβη ξανά το 2000 όταν η χώρα βρέθηκε σε δεινή θέση μετά την εκτίναξη του δολαρίου με το οποίο διατηρούσε συνδεδεμένο το νόμισμά της. Της χορήγησε εκ νέου 40 δισ. δολ. επιβάλλοντας, όμως, την κατάργηση όλων των κοινωνικών προγραμμάτων και μείωση των μισθών κατά 20%, με αποτέλεσμα να βυθιστεί η χώρα στη φτώχεια και να γεμίσει η πρωτεύουσα με αστέγους. Ακολούθησαν κοινωνικές εκρήξεις και αναστολή πληρωμών τον Νοέμβριο του 2001. Στη συνέχεια, όμως, η χώρα προχώρησε σε αναδιάρθρωση του χρέους της με το 76% των πιστωτών της να έχει ουσιαστικά χαρίσει στην Αργεντινή τα 2/3 του χρέους της.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100009_25/04/2010_398886

ΠΗΓΗ:

http://news.kathimerini.gr/