Ο ξαφνικός θάνατος της μεσαίας τάξης
Του Γιώργου Παυλόπουλου
Τα σχέδια λιτότητας πυροδοτούν αντιδράσεις στην Ευρωζώνη, προειδοποιούσαν την Τετάρτη οι Financial Times. Και την επόμενη μέρα, το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού Τύπου, τα τηλεοπτικά δελτία και οι ειδησεογραφικές σελίδες του Διαδικτύου είχαν ως πρώτο τους θέμα τις μεγάλες κινητοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και την Ισπανία, με τη συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων. Όλα δείχνουν, μάλιστα, ότι έπεται συνέχεια, ειδικά εφόσον επαληθευτούν οι προβλέψεις περί «αναιμικής ανάκαμψης» στην Ευρωζώνη, που σημαίνει ότι τα δημόσια ταμεία θα συνεχίσουν να λειτουργούν με βηματοδότη. Η κοινωνική αντιπαράθεση οξύνεται, παρά την προσπάθεια που καταβάλλεται για να μην ανατιναχθούν οι γέφυρες της κοινωνικής διαμεσολάβησης και συναίνεσης. Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται, εκτός των άλλων, ευρύτατα τμήματα της λεγόμενης «μεσαίας τάξης», που τα προηγούμενα χρόνια πρωταγωνιστούσαν σε ένα άλλο έργο: Της εκρηκτικής οικονομικής ανάπτυξης και της, συνακόλουθης, δημιουργίας μύριων όσων αυταπατών για το μέλλον τους. Σήμερα, όμως, το παραδοσιακό «αμορτισέρ» των καπιταλιστικών κοινωνιών δέχεται πρωτόγνωρες πιέσεις και δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει. Γι' αυτό και οι κραδασμοί γίνονται ολοένα περισσότεροι...
«Η γκρίνια εντείνεται στην κοινωνία καθώς πλησιάζουν οι εκλογές», ήταν ο τίτλος της γαλλικής οικονομικής εφημερίδας les Echos, την Πέμπτη, το ρεπορτάζ της οποίας αναφερόταν αναλυτικά στις απεργίες που έχουν ήδη παραλύσει τα διυλιστήρια και τα αεροδρόμια της χώρας. «Η γαλλική κοινωνία είναι κουρασμένη ψυχικά», τιτλοφορούνταν την περασμένη Κυριακή η le Monde, η ναυαρχίδα του γαλλικού Τύπου -η οποία είχε κάνει αίσθηση πριν από 42 χρόνια με το πρωτοσέλιδο «οι Γάλλοι βαριούνται», που θεωρήθηκε προάγγελος για το ξέσπασμα του Μάη του '68.
Την ίδια στιγμή, τα ποσοστά του προέδρου Νικολά Σαρκοζί έχουν πάρει για τα καλά την κατιούσα και το μέχρι πρότινος παιδί-θαύμα της γαλλικής πολιτικής ακηνής και των ΜΜΕ αδυνατεί πλέον να εμπνεύσει τους συμπατριώτες του και ειδικά τα μεσαία στρώματα, έχοντας καταστεί μέρος της κρίσης. Όσο για την αντιπολίτευση των Σοσιαλιστών, παρά το γεγονός ότι δείχνει να ανακάμπτει δειλά σε δημοσκοπικό επίπεδο και ενδέχεται να βγει νικήτρια στις περιφερειακές εκλογές του Μαρτίου, είναι φανερό πως δεν καρπώνεται τη ραγδαία πολιτική φθορά της κυβερνώσας παράταξης, ούτε, όμως, την έντονη δυσφορία της κοινωνίας. Το πολιτικό κενό κάνει απειλητικά την εμφάνισή του στη χώρα που έχει γράψει την ιστορία της Ευρώπης στο κεφάλαιο των κοινωνικών εξεγέρσεων...
Ανακάτεμα της τράπουλας
Η αλήθεια, μάλιστα, είναι ότι η κατάσταση αυτή -απότοκο της κρίσης και της ύφεσης, που «ανακατεύει» επικίνδυνα την τράπουλα στις κοινωνίες και καθιστά τις μελλοντικές εξελίξεις μη προβλέψιμες από κανέναν- δεν αποτελεί γαλλικό, ούτε καν ευρωπαϊκό προνόμιο. Για το τι συμβαίνει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, είναι αποκαλυπτικό το πρώτο θέμα της International Herald Tribune, τη Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου.
Υπό τον τίτλο «μια νέα υπο-τάξη διογκώνεται, καθώς ξεφτίζει το δίχτυ ασφαλείας» διαπιστώνει τα εξής: «Το ανθρώπινο κόστος της ύφεσης συνεχίζει να αυξάνει, με εκατομμύρια Αμερικανούς να μένουν χωρίς δουλειά, να ξεμένουν από οικονομίες και να φτάνουν στο τέλος των επιδομάτων ανεργίας. Οι οικονομολόγοι φοβούνται πως η εν εξελίξει ανάκαμψη θα αφήσει πίσω της περισσότερους ανθρώπους από ό,τι στις προηγούμενες περιόδους ύφεσης, αποτυγχάνοντας να δημιουργήσει επαρκείς θέσεις εργασίας ώστε να απορροφήσει τον αριθμό-ρεκόρ των μακρόχρονα ανέργων».
«Μπορείτε να τους χαρακτηρίσετε ως τους νέους φτωχούς», συνεχίζει η εφημερίδα. «Είναι άνθρωποι που επί μακρόν είχαν συνηθίσει να ζουν με τις ανέσεις της μεσαίας τάξης και εξαρτώνται τώρα, για πρώτη φορά στη ζωή τους, από την κρατική βοήθεια -ενδεχομένως, για τα πολλά επόμενα χρόνια».
Το ίδιο ρεπορτάζ διαπιστώνει ότι υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που καθιστούν αυτήν την κρίση διαφορετική και πιο βαθιά από τις άλλες -ακόμη και από τη Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε το Κραχ του 1929. Όπως, λοιπόν, μας πληροφορεί, «οι μεγάλες επιχειρήσεις βρίσκονται, ολοένα περισσότερο, υπό τον έλεγχο θεσμικών επενδυτών, οι οποίοι επιδιώκουν γρήγορα κέρδη, ένας στόχος που συχνά επιτυγχάνεται με τη μείωση του προσωπικού. Παράλληλα, η διαρκώς μειούμενη επιρροή των συνδικάτων έχει καταστήσει ευκολότερο για τους εργοδότες να μεταφέρουν τον όγκο της δουλειάς σε προσωρινούς ή ελαστικά εργαζόμενους».
Προειδοποίηση
Ίσως αυτά τα τελευταία δεδομένα να ανάγκασαν ένα άλλο γνωστό αμερικανικό περιοδικό, το Newsweek, να προειδοποιήσει στο πρώτο του θέμα ότι «οι απολύσεις κάνουν κακό στις επιχειρήσεις» -προσπαθώντας να αποφύγει τα χειρότερα, καθώς κάποιοι δείχνουν να μην καταλαβαίνουν τίποτε από τις διεργασίες που συντελούνται σήμερα στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες της Δύσης...
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Διεκδικούν Αυξήσεις 5%
Οι δημόσιοι υπάλληλοι διεκδικούν για φέτος αυξήσεις της τάξης του 5% και ήδη προχωρούν σε κινητοποιήσεις. Σημαντική επιτυχία σημείωσαν τα μέλη του μεγαλύτερου συνδικάτου της Ευρώπης, της IG-Metall, που διασφάλισαν αυξήσεις περίπου 1,5% για φέτος και 2,7% για το 2011, δηλαδή αρκετά πάνω από τον πληθωρισμό. Η δε Lufthansa είναι σε αναβρασμό.
ΙΣΠΑΝΙΑ: Πανεθνική κινητοποίηση
Επιτυχία είχε η πρώτη πανεθνική κινητοποίηση, με συμμετοχή άνω των 100.000 εργαζομένων στις διαδηλώσεις. Οι ηγεσίες των συνδικάτων κάνουν λόγο για «προειδοποιητικές κινήσεις», που θα διαρκέσουν έως τις 6 Μαρτίου και τηρούν χαμηλούς τόνους. «Κόκκινη γραμμή» θεωρείται η αύξηση του ορίου ηλικίας για συνταξιοδότηση στα 67.
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ: Γενική απεργία στις 4 Μαρτίου
Το μεγαλύτερο συνδικάτο του δημόσιου τομέα έχει προκηρύξει γενική απεργία για την ερχόμενη Πέμπτη, 4 Μαρτίου. Ο πρωθυπουργός Ζοσέ Σόκρατες αντιμετωπίζει δυσκολίες να περάσει το πάγωμα των μισθών, ενώ και το πρώτο σχέδιο προϋπολογισμού καταψηφίστηκε στη Βουλή, καθώς «ράγισε» η συναίνεση με τη δεξιά αντιπολίτευση.
ΓΑΛΛΙΑ: Απεργία διαρκείας στην Total
«Εύφλεκτη απεργία». Ο τίτλος της Liberation, την Πέμπτη, αποτυπώνει το κλίμα που έχει προκαλέσει η απεργία διαρκείας των εργαζομένων στα διυλιστήρια της Total. Χάος επικρατεί και στα αεροδρόμια, ενώ χθες έγινε μεγάλη απεργία και στα ναυπηγεία. Έτσι, ο Σαρκοζί «πάγωσε» μέχρι νεωτέρας την αύξηση των ορίων ηλικίας.
ΒΡΕΤΑΝΙΑ: Απεργία στις 8-9 Μαρτίου
Πάνω από 270.000 δημόσιοι υπάλληλοι θα κατέβουν σε 48ωρη απεργία στις 8-9 Μαρτίου, μετά την απόφαση της κυβέρνησης Μπράουν για μειώσεις αποδοχών, αλλά και τα αντίστοιχα σκληρά σχέδια της αντιπολίτευσης των Τόρις, οι οποίοι είναι φαβορί να κερδίσουν τις επικείμενες γενικές εκλογές.
Σοκ και δέος από την κατάρρευση
Αίσθηση προκάλεσε η έκθεση του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Οκτώβριο. Σύμφωνα με αυτήν, ολοένα περισσότεροι Ευρωπαίοι που ανήκουν στη μεσαία τάξη χρήζουν αρωγής, καθώς αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κρίσης. Ο διεθνής οργανισμός προέβλεψε έναν «ιδιαιτέρως δύσκολο» χειμώνα για την Ευρώπη, όχι μόνο για τους πιο φτωχούς αλλά και για τα μεσαία στρώματα, ενώ σημείωσε πως οι αιτήσεις που δέχεται για οικονομική βοήθεια αυξάνονται διαρκώς, «κυρίως από πληθυσμιακές ομάδες που συνήθως δεν είχαν τέτοιες ανάγκες».
Η ίδια έρευνα κατέγραψε επικίνδυνα αυξητικές τάσεις και σε άλλα κοινωνικά προβλήματα, όπως η κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, η κοινωνική απομόνωση, το άγχος και η κατάθλιψη. Εκτίμησε δε ότι, εφόσον δεν αλλάξει κάτι, «η Ευρώπη θα απειληθεί από τις κοινωνικές εντάσεις που συνδέονται με το αίσθημα αδυναμίας και τον ανταγωνισμό για την εύρεση δουλειάς μεταξύ των λιγότερο προνομιούχων».
Ανάλογη, αν όχι πιο έντονη, είναι η κατάσταση στις ΗΠΑ, οδηγώντας τον γνωστό οικονομολόγο Πολ Κρούγκμαν να γράψει πρόσφατα πως «το αμερικανικό όνειρο δεν είναι νεκρό, αλλά πεθαίνει γρήγορα». Και είναι γνωστό ότι το «όνειρο» αυτό στηρίχθηκε κυρίως στη μεσαία τάξη, τα μέλη της οποίας ζούσαν με την (βάσιμη, μέχρι πρόσφατα) ελπίδα να ακολουθήσουν την πορεία όλων εκείνων που κατάφεραν να εισέλθουν στα σαλόνια της επιτυχίας, της αναγνώρισης και του πλούτου -όπως οι καλοπληρωμένοι υπάλληλοι της Lehman Brothers, τους οποίους ο φακός αποτύπωσε να αποχωρούν περίλυποι μετά τη χρεοκοπία, κουβαλώντας τα υπάρχοντά τους σε ένα χαρτόκουτο...
Οι νέες γενιές στη δίνη του κυκλώνα
Οι 50άρηδες και άνω τρέμουν το ενδεχόμενο να μείνουν ξαφνικά χωρίς δουλειά, την ώρα που έχουν αρχίσει ήδη να κάνουν τα σχέδιά τους για το πώς θα ζήσουν ως συνταξιούχοι. «Σε αυτή την ηλικία, ποιος θα με πάρει εμένα, όταν μπορεί να προσλάβει έναν πολύ νεότερο και φθηνότερο για την ίδια θέση;», αναρωτιούνται - και δικαίως.
Από την πλευρά τους, οι 30άρηδες και 40άρηδες, οι πιο δυναμικές και παραγωγικές ηλικίες που κατεξοχήν απαρτίζουν τα μεσαία στρώματα των σύγχρονων κοινωνιών, αντιλαμβάνονται ξαφνικά ότι όχι μόνο είναι πολύ δύσκολο να φτάσουν στην κορυφή, αλλά κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να... γκρεμοτσακιστούν και να μείνουν αβοήθητοι για πολύ καιρό. Όπως συμπεραίνει μια επιστημονική ανάλυση των στοιχείων του υπουργείου Εργασίας των ΗΠΑ, ο χρόνος που μεσολαβεί σήμερα μέχρις ότου κάποιος ξαναβρεί μια σταθερή θέση εργασίας, ανάλογη με αυτή που έχει χάσει κατά τη διάρκεια της ύφεσης, έχει υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με πριν από μια 20ετία και υπολογίζεται στους 46 μήνες κατά μέσο όρο. Σχεδόν τέσσερα χρόνια δηλαδή, διάστημα υπεραρκετό για να ανατραπεί μια ολόκληρη ζωή!
Δεν θα προλάβουν
Όσο για τους νέους, δηλαδή τα εκατομμύρια των μαθητών, σπουδαστών και αποφοίτων που αποτελούν το «αύριο» της ανθρωπότητας, αυτοί ενδεχομένως δεν θα προλάβουν καν να κάνουν όνειρα, καθώς θα αναγκαστούν να προσγειωθούν απότομα στη νέα πραγματικότητα - της ανεργίας, της ελαστικής και μερικής απασχόλησης, της ανασφάλειας και της εργασιακής περιπλάνησης. Ειδικά τα παιδιά που προέρχονται από τα κατώτερα και τα μεσαία στρώματα και ήλπιζαν πως θα κατάφερναν να κάνουν ένα βήμα παραπέρα από τους γονείς τους, χαμηλώνουν τον πήχυ και σκέφτονται ότι θα είναι τυχερά εάν καταφέρουν απλώς να μείνουν στην ίδια κατάσταση...
Το παράδειγμα της Βρετανίας είναι χαρακτηριστικό. Τα προβλήματα αρχίζουν από πολύ νωρίς: Όπως έγινε πρόσφατα γνωστό, το κόστος που επιβαρύνει τις οικογένειες για την ανατροφή και εκπαίδευση ενός μέσου παιδιού στη χώρα, ως την ηλικία των 21 ετών, ξεπέρασε για πρώτη φορά τις 200.000 λίρες (κάπου 230.000 ευρώ) - ποσό αναμφίβολα μεγάλο και ενίοτε δυσβάσταχτο εξαιτίας της κρίσης και της ύφεσης. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια να εκτιναχθεί υψηλότερα, καθώς μια σειρά πανεπιστήμια -όπως της Οξφόρδης- ζητούν ήδη να γίνουν σημαντικές περικοπές στις επιδοτήσεις προς τους σπουδαστές, σε μια προσπάθεια να αναπληρώσουν τη μείωση των προϋπολογισμών και τα κενά που προκαλούνται στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Επιδημία μαχαιρωμάτων
Οι νέες γενιές των Βρετανών απειλούνται με ασφυξία και αυτό έχει αρχίσει να αποτυπώνεται ανάγλυφα σε όλες τις πλευρές της ζωής τους: στην επιδημία των μαχαιρωμάτων ανάμεσα σε εφήβους, στο εκρηκτικό πρόβλημα του αλκοολισμού, αλλά και στις έρευνες που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και πληθαίνουν διαρκώς. «Βρίσκονται πράγματι οι έφηβοι της Βρετανίας σε κρίση;», ήταν ο τίτλος φακέλου που δημοσιεύτηκε στο τελευταίο φύλλο της εφημερίδας The Observer, ο οποίος διαπίστωσε ότι τα μέλη αυτής της κοινωνικής ομάδας «δεν διαθέτουν αυτοπεποίθηση, παραπονούνται ότι είναι διαρκώς υπό πίεση και ρέπουν προς επικίνδυνες συμπεριφορές».
Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά, που τραγουδά και ο Διονύσης...
Πολ Kρούγκμαν, οικονομολόγος
«Tο αμερικανικό όνειρο δεν είναι νεκρό, αλλά πεθαίνει γρήγορα», είπε ο γνωστός οικονομολόγος Πολ Kρούγκμαν, σχολιάζοντας τις αλλαγές που επιφέρει η κρίση και η ύφεση στην κοινωνία των HΠA.
Kάντιδο Mέντεθ, πρόεδρος της UGT
«H κυβέρνηση λέει ότι είναι με την πλειοψηφία. Πρέπει να το αποδείξει. Δεν μπορεί να προσεύχεται μία στο θεό και μία στο διάβολο», είπε ο πρόεδρος της ισπανικής εργατικής ομοσπονδίας UGT, Kάντιδο Mέντεθ, για την κυβέρνηση Θαπατέρο, μετά την απεργία της Tετάρτης.
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12337&subid=2&pubid=25929146
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου