Μάστιγα για 100.000 νέους πτυχιούχους
ανεργία και ετεροαπασχόληση
Είναι αλήθεια ότι πάει ο καιρός που το πτυχίο αποτελούσε το φετίχ για την επαγγελματική αποκατάσταση και τροφοδοτούσε υψηλές προσδοκίες κοινωνικής ανόδου στους νέους από τις λαϊκές τάξεις και τα χαμηλά οικονομικά στρώματα.
Από τη δεκαετία του 90 η αγορά εργασίας υπαγορεύει σκληρούς όρους και κλείνει τις πόρτες δουλειάς σε χιλιάδες νέους πτυχιούχους. Η εγγύηση μιας σταθερής εργασίας και αμοιβής έχει γίνει ένα «είδος υπό εξαφάνιση». Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, περίπου ένας στους τέσσερις Έλληνες νέους είναι άνεργος, ενώ ο ένας στους τρεις νέους πτυχιούχους βλέπει τα όνειρά του για επαγγελματική αποκατάσταση να συντρίβονται στη σκληρή πίστα της ανεργίας. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ (Αύγουστος 2008), ο μέσος όρος αναζήτησης μόνιμης εργασίας μετά τις σπουδές στην Ελλάδα ανέρχεται σε 4 χρόνια, όσα και στην Ιταλία, ενώ στην Πορτογαλία και τη Δανία είναι μόλις 2 χρόνια.
Και ετεροαπασχόληση
Ωστόσο, αν η ανεργία είναι η μία όψη του προβλήματος, η ετεροαπασχόληση, δηλαδή το να απασχολείται κάποιος σε εργασίες που είτε δεν έχουν καμία συνάφεια με τις σπουδές του είτε έχουν πολύ μικρή, κυριαρχεί στις τάξεις των πτυχιούχων, καθώς περιλαμβάνει περίπου τέσσερις στους δέκα. Συγκεκριμένα, το περίπου 35% των μισθωτών πέντε χρόνια μετά την αποφοίτηση ετεροαπασχολούνται. Θεωρείται όμως προτιμότερη αυτή η εκδοχή από την υποαπασχόληση, πολύ περισσότερο, μάλιστα, από την παντελή έλλειψη δουλειάς.
Και πράγματι από τη δεκαετία του 90 μέχρι τη δεκαετία που διανύουμε έχουν σχεδόν διπλασιαστεί οι στρατιές των άνεργων πτυχιούχων. Από 81.800 άνεργους πτυχιούχους το 1993 φτάσαμε στους περίπου 100.000 το 2009, ενώ δεκάδες χιλιάδες με διάφορες αλχημείες δεν καταγράφονται. Περίπου 2.200 κάτοχοι master και διδάκτορες συμπληρώνουν τις μαύρες λίστες της ανεργίας.
Οι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κατά την υπό εξέταση περίοδο (1993-2007), σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, αυξήθηκαν σημαντικά (87%), όταν ο συνολικός πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας αυξήθηκε μόλις κατά 7% την ίδια περίοδο. Το δε ποσοστό μεταπτυχιακού τίτλου την περίοδο αυτή εννεαπλασιάστηκε.
Πλήγμα στα λαϊκά στρώματα
Τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΣΥΕ) και της Eurostat που διαμορφώνουν το γκρίζο τοπίο της ανεργίας πιστοποιούν ότι εδώ και μια 15ετία η «περίοδος του μέλιτος» πτυχίου - αγοράς εργασίας τελείωσε, με αποτέλεσμα το Πανεπιστήμιο και γενικότερα η τριτοβάθμια εκπαίδευση να παρουσιάζεται στα μάτια των οικογενειών που «επένδυσαν» στις σπουδές των παιδιών τους σαν αγνώμων οφειλέτης, ο οποίος δεν αποδίδει ούτε τους «τόκους» ούτε το «κεφάλαιο», αφού συνεχώς συρρικνώνεται η «ανταλλακτική» αξία στην αγορά εργασίας.
Για πρώτη φορά σε τέτοια κλίμακα η φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποσυνδέεται και τυπικά από το δικαίωμα κατάκτησης θέσης στην αγορά εργασίας.
Με αυτόν τον τρόπο αναιρείται ολοκληρωτικά κάθε είδους θεσμική κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων με τα πτυχία. Παράλληλα, η πτώση της «ανταλλακτικής» αξίας των πτυχίων στη «σκληρή πίστα» της αγοράς εργασίας έχει ολέθριες συνέπειες για τα πλατιά λαϊκά και μικροαστικά στρώματα. Αυτό σημαίνει ότι αναιρούνται ή μάλλον έχουν αναιρεθεί οι μέχρι πρόσφατα εγγυημένες δυνατότητες κοινωνικής κινητικότητας ανόδου μέσα από την κατάκτηση τίτλων σπουδών.
Έτσι ακυρώνεται ένα ολόκληρο φάσμα κοινωνικών προσδοκιών, συγκροτημένο εδώ και δεκαετίες, για την επαγγελματική αποκατάσταση και την κοινωνική άνοδο, ενώ την ίδια ώρα διευρύνονται οι δρόμοι της ανεργίας, της ετεροαπασχόλησης, της υποαπασχόλησης και της εργασιακής περιπλάνησης και εν τέλει της μισθολογικής υποβάθμισης.
Από διάφορες έρευνες υπολογίζεται ότι το ποσοστό των νέων εργαζομένων στη χώρα μας με μηνιαίο εισόδημα κάτω των 600 ευρώ ξεπερνά το 45% επί του συνόλου των μισθωτών νέων έως 30 ετών, με αποτέλεσμα η πλειονότητα να εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα από την οικονομική στήριξη της οικογένειας.
61% «ΨΗΦΙΖΕΙ» ΔΗΜΟΣΙΟ
Ευρωπαϊκή πριμοδότηση στις τεχνολογικές σπουδές σε βάρος των κοινωνικών
Όσο περισσότερο η τριτοβάθμια εκπαίδευση υποτάσσεται στους νόμους της αγοράς, τόσο περισσότερο απαξιώνονται τα πτυχία, με αποτέλεσμα ολοένα και περισσότερο να απαιτείται εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό με γνώσεις τεταρτοβάθμιας εκπαίδευσης (μεταπτυχιακά κ.ά.). Σε αυτήν την κατεύθυνση υποβαθμίζονται ακόμα περισσότερο οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότερες ειδικότητες με πολύ υψηλή ανεργία, ετεροαπασχόληση και υποαπασχόληση είναι κατά κύριο λόγο αυτές που συνδέονται με ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές: θεολόγοι, γυμναστές, φιλόλογοι απόφοιτοι διαφόρων τμημάτων, απόφοιτοι γαλλικής, ιταλικής και γερμανικής φιλολογίας, κοινωνιολόγοι κ.ά. είναι οι πιο «ευαίσθητές» ομάδες. Ακολουθούν ορισμένες άλλες ειδικότητες που συνδέονται με τις θετικές επιστήμες. Να σημειωθεί, επίσης, ότι διακηρυγμένος στρατηγικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι η σταδιακή αύξηση των πτυχιούχων θετικών - τεχνολογικών επιστημών.
«Ευαίσθητες» ομάδες
Ειδικότερα οι πτυχιούχοι θεωρητικών και θετικών επιστημών που παραπέμπουν στο επάγγελμα του εκπαιδευτικού, δηλαδή φιλόλογοι, ιστορικοί, γυμναστές, θεολόγοι, κοινωνιολόγοι, μαθηματικοί, φυσικοί, γαλλικής - ιταλικής - γερμανικής φιλολογίας είναι οι πιο «ευαίσθητες» ομάδες. Δεν είναι τυχαίο που σε κάθε διαγωνισμό για πρόσληψη εκπαιδευτικών οι αιτήσεις ανέρχονται σε 70-80.000 για τη διεκδίκηση 6.000 θέσεων.
Αξίζει, επίσης, να τονιστεί ότι ένας στους τέσσερις πτυχιούχους στα πέντε με επτά χρόνια μετά την αποφοίτησή του έχει αλλάξει από τέσσερις δουλειές και πάνω. Αυτό το εντυπωσιακό στοιχείο προκύπτει από την έρευνα «Οριζόντια Δράση Υποστήριξης των Γραφείων Διασύνδεσης».
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα το 61% των αποφοίτων, δηλαδή περισσότεροι από 6 στους 10 (72% των γυναικών έναντι 43% των ανδρών), δηλώνουν ότι επιθυμούν να εργάζονται στο Δημόσιο. Ο πιο σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει θετικά την προτίμηση εργασίας στο 66% των αποφοίτων είναι η ασφάλεια που εξασφαλίζει η θέση απασχόλησης.
ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11460&subid=2&pubid=9628820
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου